Commentaar: Blijven herdenken
Vanmorgen kwam Israël even helemaal tot stilstand. Het luchtalarm loeide. Maar ditmaal niet omdat er vijandelijke raketten in aantocht waren. De sirenes markeerden het einde van de jaarlijkse Holocaust Remembrance Day. Het openbaar vervoer kwam tot stilstand, geluiden verstomden. Chauffeurs zetten hun voertuigen aan de kant van de weg om met de hele natie in stilte twee minuten na te denken over het lot van 6 miljoen Joden die in de vorige eeuw aan de racistische vernietigingsdrift van de nazi’s ten prooi vielen.
In Europa woedt al jarenlang de discussie over de vraag hoelang we nog moeten doorgaan met het herdenken van de Tweede Wereldoorlog in het algemeen en de Holocaust in het bijzonder. Op Britse scholen wordt de Holocaust in de lessen niet meer genoemd, om islamitische leerlingen niet in verlegenheid te brengen. En zelfs in Nederland vinden leerkrachten het soms lastig om de Jodenvervolging een plek in hun onderwijsprogramma te geven.
Lastig? In verlegenheid? In Israël denken ze daar wel anders over. Want in vrijwel elk gezin leeft de tastbare herinnering aan die duistere jaren voort. Of niet, omdat complete families zijn omgebracht en er niemand meer over is om verloren geliefden te herdenken.
En dus is Holocaust Remembrance Day nog altijd een van de belangrijkste dagen op de Israëlische kalender. En dat zal het –helaas– nog wel geruime tijd blijven.
Want de belangrijkste les van de Holocaust is nog altijd: dit mag nooit meer gebeuren. En dat was zelfs kort na de Tweede Wereldoorlog nog helemaal niet zo zeker.
Direct na de stichting van de staat Israël in 1948 –volgens critici een Europees excuus voor de Holocaust– werden de daar aanwezige Joden opnieuw regelrecht in hun voortbestaan bedreigd. Vijf Arabische legers vielen de kersverse natie binnen, met de kennelijke bedoeling het nieuwe land van de kaart te vegen.
Het zou niet de eerste poging zijn. Diverse oorlogen moest Israël uitvechten om zijn voortbestaan veilig te stellen. En ook anno 2014 is die existentiële dreiging niet verdwenen. Een Iraans atoomprogramma, tienduizenden raketten in Libanon en de Gazastrook en het altijd aanwezige gevaar van een terroristische aanslag.
Voeg daarbij het groeiende antisemitisme en de rijzende anti-Israëlsentimenten in Europa en daarbuiten, dan is de boodschap wel duidelijk: blijven herdenken. Want wat toen is gebeurd, mag zich nooit herhalen.
Dat lijkt misschien een overbodig signaal. Maar de mensheid heeft sinds de jaren 40 van de vorige eeuw betoond dat ze maar bitter weinig van de geschiedenis heeft geleerd. Dat geldt niet alleen ten aanzien van Joden. Vraag het ook maar eens aan de bevolking van Rwanda of Bosnië.
En dus sloeg de Israëlische president Shimon Peres vanmorgen de spijker op zijn kop. De staat Israël is de beste afschrikking voor een nieuwe Holocaust, aldus het staatshoofd in een toespraak in Holocaustcentrum Yad Vashem in Jeruzalem. Waarvan akte.
