In februari publiceerde de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) een rapport over maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) in de bezette Palestijnse gebieden. In het rapport concludeert zij dat bedrijven de daarvoor geldende richtlijnen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de Verenigde Naties (VN) dienen na te leven als het gaat om investeren in Israëls (illegale) nederzettingen. Deze aanbevelingen van de VBDO werden in maart door minister Ploumen van Handel en Ontwikkelingssamenwerking in een Kamerbrief onderschreven.

Een Ander Joods Geluid en elf andere Joodse vredesgroepen uit Europa en de VS spraken begin april gezamenlijk hun steun uit voor het besluit van pensioenfonds PGGM om te desinvesteren uit vijf Israëlische banken vanwege hun activiteiten in de nederzettingen. Het mvo zou in de bezette gebieden moeten leiden tot een actief desinvesteringsbeleid uit de bezetting. Daarmee voorkomen bedrijven dat zij bijdragen aan mensenrechtenschendingen en werken zij mee aan een vreedzame toekomst voor Israëliërs en Palestijnen.

Desinvesteren

Voor de twaalf Joodse vredesorganisaties in kwestie is desinvesteren uit de nederzettingen een van de weinige opties die nog een tegenwicht kunnen bieden aan Israëls nederzettingenpolitiek. Onder de huidige regering heeft die een enorme vlucht genomen. Meer dan een half miljoen Israëlische kolonisten wonen inmiddels in nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem. Volgens de internationale consensus dient daar een Palestijnse staat naast Israël te verrijzen.

In toenemende mate maakt de bouw in de nederzettingen een ontvlechting van Israël en de Palestijnse gebieden problematisch. Daarnaast gaan nederzettingen en mensenrechtenschendingen hand in hand, van de onteigening van Palestijnse landbouwgrond tot ernstige beperking van de vrijheid van beweging voor de lokale bevolking. De nederzettingen houden de bezetting in stand, een bezetting die al ruim 47 jaar Palestijnen elementaire burgerlijke en politieke rechten onthoudt. Een bezetting die bovendien de Israëlische democratie ondermijnt en de Israëlische samenleving corrumpeert.

Israëliërs en Palestijnen zijn op een punt beland waarbij een nieuwe ronde van geweld mogelijk is. De verwachtingen onder veel Palestijnen waren al niet hooggespannen, maar de crisis in de vredesgesprekken en het uitblijven van een einde aan de bezetting doen de onvrede groeien.

Illusie

Gematigde krachten die pleiten voor onderhandelingen met Israël verliezen aan invloed, ten koste van groeperingen die geweld voorstaan. Het Israëlische publiek is, op zijn beurt, de afgelopen jaren in slaap gesust door de bedrieglijke rust die in Israël heerst. Rust door de illusie van een ogenschijnlijke status-quo en door een Israëlisch politiek leiderschap dat het afgelopen jaar heeft onderhandeld over het raamwerk van een vredesakkoord, ook al gebeurde dat met zichtbaar weinig overtuiging.

Desinvesteren uit de bezetting biedt een geweldloos alternatief om de huidige dynamiek in de regio ten positieve te veranderen. Het voortduren van de bezetting kan op den duur voor Israël niet zonder consequenties blijven.

Veel Israëliërs wijzen de desinvesteringsgolf vanuit Europa af, waarbij parallellen met een duistere periode in de Europese geschiedenis (de boycot van Joodse bedrijven door de nazi’s in de jaren 30) worden getrokken. De twaalf Joodse vredesorganisaties die zich uitspreken voor desinvesteren kennen deze emoties, maar wijzen ook op de noodzaak om emotie van feiten te scheiden. Feit is dat de nederzettingen internationaal als illegaal worden bestempeld en mensenrechtenschendingen in de hand werken, en dat daarom alleen al desinvesteren, als onderdeel van mvo, geoorloofd is.

Door geen consequenties te verbinden aan haar nederzettingenpolitiek maakt Israël een tweestatenoplossing onmogelijk en ondergraaft het land zijn eigen toekomst. Het zijn overtuigende argumenten om te pleiten voor desinvesteren uit de bezetting. De toekomst van Israëliërs en Palestijnen is in het geding.

De auteur is voorzitter van Een Ander Joods Geluid.