Direct nadat het triomoderamen het voorstel voor een unie van SoW-kerken in ontvangst nam, schoot dr. B. Plaisier, scriba van de SoW-kerken, het ontwerp van de Confessionele Vereniging en de Gereformeerde Bond echter af. Hij typeerde het uniemodel als „onduidelijk, ondeugdelijk en onkerkelijk.” Het dringende appèl dat de CV en de GB op het moderamen van de kerk doen om de geestelijke moed op te brengen niet met het fusieproces in de huidige vorm door te gaan, vindt bij hem vooralsnog geen gehoor. In een pittige afwijzende reactie stelt de SoW-scriba dat de modaliteitsorganisaties weer teruggrijpen „op dat wat al vele malen in de synode is besproken en met grote meerderheid is afgewezen.” Hij heeft beide besturen gisteren direct gevraagd het stuk terug te nemen.

In het beste geval geeft het ontwerp de huidige gefedereerde gemeenten het idee dat zij zich kunnen verenigen, verweet dr. Plaisier hun. „Maar het bedoelt in feite niet meer dan een aangeklede federatie. In het slechtste geval zou uw voorstel ook verstaan kunnen worden als een eerste stap op weg naar een vierde kerk.”

„Waarom daagt u de synode uit om nogmaals te horen dat deze weg niet gegaan zal worden? Waarom steekt u uw energie niet in het toerusten van de gemeenten tot de vereniging en tot het overkomen van alle bezwaren, maar kiest u bewust voor een weg van verwarring en grotere verdeeldheid?”

Volgens de SoW-scriba moeten de kerken zich meer richten op de grote maatschappelijke vragen. Er is inmiddels een brief van de CV en de GB onderweg waarin ze aanbieden ds. Plaisier helder te antwoorden op diverse door hem gestelde vragen.

De hervormde synodepreses ds. A. W. van der Plas waardeert het dat de CV en de GB niet terug willen achter wat al is bereikt. Ook vindt hij het positief dat zij met hun voorstel bezwaarden binnen het geheel van de kerk willen houden. „Maar ik denk niet dat dit het ei van Columbus is. Op veel punten is het niet goed doordacht en roept het meer vragen op dan dat het beantwoordt.” Het grootste probleem heeft hij met het feit dat het voorstel de gedachte wekt dat het een oplossing biedt. Maar het geeft volgens hem niet echt ruimte aan bezwaarden. Ook is ds. Van der Plas bang dat het voorstel tot meer bureaucratie leidt. „We moeten bezuinigen. En dit is geen maatregel die daartoe leidt.” Net als dr. Plaisier, wijst hij erop dat het uniemodel haaks staat op wat in de synode eerder is besloten. Hij vindt wel dat er op korte termijn moet worden doorgepraat. „Het is voor mij niet zo dat ik dit direct van tafel veeg. Het gaat ook mij om het geheel van de kerk. Mijn zorg is de kerk bijeen te houden. En daarvoor moet je in gesprek blijven.”

De hervormde vice-preses, ouderling-kerkvoogd J. van Heijst, die eerder ook een soortgelijk voorstel als de CV en de GB heeft gelanceerd, verwijst in zijn reactie naar preses ds. Van der Plas als eerste woordvoerder. „Net als hem gaat het mij om het geheel van de kerk. Uiteraard zal het moderamen als geheel zich een oordeel gaan vormen over het aangeboden stuk. Dat zal zeker zorgvuldig gebeuren. Gesprekken met de indieners van het voorstel en overleg met de SoW-partners zijn daarbij nodig.”

Ds. L. W. Ch. Ruijgrok, voorzitter van het Comité tot Behoud van de Nederlandse Hervormde Kerk, waardeert het in het voorstel zeer dat de beide modaliteitsorganisaties de kerken oproepen af te zien van de voorgenomen fusie. „Zoals die nu beoogd wordt, leidt dat tot niets anders dan tot grote scheuren en breuken. Als het moderamen en de commissie voor kerkordelijke aangelegenheden (KOA) wijs zijn en enig hart hebben voor het geheel van de kerk, zullen ze daarmee rekenen en gemeenten en gemeenteleden niet binden aan een grondslag en aan regelingen die ze voor God en hun geweten niet kunnen aanvaarden.” Het uitgangspunt dat voor de hervormde gemeenten de hervormde kerkorde van kracht blijft, heeft zijn hartelijke instemming. „Dat betekent namelijk dat de hervormde gemeenten gebonden blijven aan de gereformeerde belijdenis, met alle kernnoties van dien, en ook dat deze niet langer officieel ondergraven worden door een geschrift als de Leuenberger Konkordie.” Of deze unie een oplossing voor alle problemen zal zijn, zal voor een groot deel afhangen van de wijze waarop de dingen nader worden ingevuld, aldus ds. Ruijgrok. „Bovendien moet er gewaakt worden tegen het feit dat het uniemodel niet op verborgen wijze als een fusiemodel gaat fungeren.”

Ds. Tj. de Jong uit Staphorst, redacteur van ”Het Gekrookte Riet”, juicht het -na een eerste vluchtige kennisname van het voorstel en dus onder voorbehoud- toe wanneer het gepresenteerde plan ingang vindt. „In feite is het een federatiemodel, maar dan op een iets andere manier geformuleerd. We moeten er zonder meer blij mee zijn wanneer de kerk niet wordt opgeheven en de confessie niet wordt prijsgegeven.” Anderzijds heeft de predikant wel zijn vragen bij het voorstel als het staan naar eenheid onderdeel zou zijn van de principiële onderbouwing. „Ik zie de noodzaak van eenheid niet. Wanneer dat ingebouwd zou zijn, dan heb ik er toch problemen mee.”

Bij de gedetailleerde invulling ziet ds. De Jong ook vragen rijzen. „Wat zou een uniesynode betekenen naast de andere drie synodes? Is er garantie voor bezit en beheer, zodat de autonomie van de gemeente blijft?” De predikant vermoedt dat het voorstel zou kunnen uitlopen op een alternatief voor SoW dat ook weer SoW is. „In zekere zin ben ik blij. Maar ik ben bang dat in de uitwerking die blijdschap wordt getemperd.”

In Het Gekrookte Riet dat vrijdag verschijnt, oppert ds. De Jong dat je in een unie in het uiterste geval misschien mee moet gaan. Daaraan stelt hij dan wel duidelijk een aantal voorwaarden. Zo’n unie mag principieel niet gezien worden als groeimodel naar fusie. Verder zegt hij onder andere dat men onder de huidige kerkorde moet kunnen blijven functioneren. „De praktijk zal moeten uitwijzen of men inderdaad mee kan, want de invulling kan alles zulk een andere wending geven dat toch gezegd moet worden: Dit kan en mag niet.”

Het Confessioneel Gereformeerd Beraad (CGB) in de Gereformeerde Kerken en de ”Vrienden van dr. H. F. Kohlbrugge” betuigen adhesie met het voorstel.

Het CGB ondersteunt de gedachte dat een unie tussen de SoW-kerken in de breedte van alle geledingen van de kerken besproken dient te worden. „Binnen het kader van een unie zal ook het specifiek gereformeerde vraagstuk over de zelfstandigheid van de plaatselijke kerk op voldoende wijze gehonoreerd kunnen worden en tot een goede oplossing gebracht kunnen worden”, tekent het CGB daarbij aan.