De autoriteiten verstrekken gratis medicijnen, dat wel. Maar losse seksuele praktijken zijn moeilijk uit te bannen.

Opmerkelijk genoeg vormen niet zozeer gebrek aan geld en onvoldoende opgeleid personeel er de oorzaken van dat de ontwikkeling van gezondheidszorg en onderwijs in Papoea ver achterblijft bij de vooruitgang die in andere delen van Indonesië wordt geboekt. De stads- en kampongbesturen in Papoea worden wel degelijk van de nodige financiën voorzien om ziekenhuizen en scholen te bouwen. In de wat grotere steden zijn er naar verhouding meer onderwijzers –een op elke twintig leerlingen– dan in Java.

Groot manco is echter dat er geen toezicht wordt uitgeoefend op 
de besteding van de gelden en 
de manier waarop artsen, verpleegsters en onderwijzers hun taak uitvoeren. Berichten over zomaar verdwenen medische fondsen zijn geen uitzondering. En wat het personeel betreft, dat wordt in afgelegen plaatsen geconfronteerd met beduidend moeilijker leefomstandigheden dan in steden als Jayapura, Wamena, Biak en Merauke. Gebrek aan controle leidt er dan niet zelden toe dat dokters en leraren in de dorpjes arriveren om hun salaris op te strijken en daarna weer haastig te vertrekken. In vooral afgelegen gebieden is er sprake van medische en educatieve verwaarlozing.

In recent onderzoek van Stella Peters van de Universiteit Utrecht wordt een direct verband gelegd tussen de schrikbarend hoge kindersterfte onder de Papoea’s en wat „structureel geweld” door de Indonesische overheid wordt genoemd. Is de kindersterfte onder niet-Papoease immigranten in grotere steden 3,6 procent, onder Papoea’s in het achterland bedraagt dat percentage niet minder dan 18,4.

En verwaarlozing is wat de Papoea’s juist niet kunnen gebruiken. De ten behoeve van Papoea in 2001 in het leven geroepen speciale autonomiewet garandeert „dat elke inwoner van de provincie Papoea het recht heeft op goed onderwijs” en dat de provinciale overheid „zelf verantwoordelijk is voor de organisatie van alle soorten onderwijs op elk niveau.”

Maar vooral in het achterland van Papoea staat de werkelijkheid ver van dit ideaal af. En zelfs in Papoea als geheel. Bijna 30 procent van de inheemse bevolking is nog analfabeet. Van de onderwijzers is 10 procent niet bevoegd. Van de Papoealeerlingen haalt 45 procent de laatste klas van de lagere school niet. Diploma’s zijn gemakkelijk te koop. In dorpen die overwegend Papoea zijn, raakt deze achterstand vrijwel alle lagere en middelbare scholen.

Daar komt bij dat lesprogramma’s geen rekening houden met de eigen cultuur van de Papoea’s. Het onderwijs is op Indonesische, in het bijzonder op Javaanse leest geschoeid: alles draait om de standaardtaal, de standaardcultuur en standaard sociale waarden van de Javanen. Veel Papoea’s ervaren het onderwijs daardoor als vervreemdend. Wat op school wordt geleerd, hangt niet of nauwelijks samen met het eigen dagelijks leven in de kampong in berg- en bosgebied.

Hoopgevend is wel dat door zending en missie opgezette scholen en klinieken zijn blijven functioneren. Positief is ook dat veelbelovende Papoea’s in de gelegenheid kunnen worden gesteld elders in Indonesië of in het buitenland te gaan studeren. Als zij straks naar hun geboorteland terugkeren, kunnen ze als nieuwe Papoea-elite een zinvolle bijdrage leveren aan de maatschappelijke verheffing van hun volk. Maar anno 2014 voorspellen sommigen dat er qua scholing en opleiding een generatie verloren gaat.

Dit is het derde deel in een serie over Papoea.