Bart Jan Spruyt maakt zich zorgen over de vrijheid van onderwijs (RD 11-4). Dat siert hem. Die zorg is terecht. Het is echter geen oplossing als de SGP nu haar constructieve houding opgeeft, zoals hij lijkt te willen.

Spruyt weet als geen ander hoe lastig het is om een verstandige koers te vinden om onze kostbare vrijheden te beschermen. Eerst zocht hij immers zijn heil bij de PVV van Wilders. Na dat avontuur riep hij op om CDA te stemmen: omdat die meer macht zou hebben dan een kleine partij. Als ik me niet vergis, droomt Spruyt nog altijd van een brede, conservatieve beweging. Dat mag allemaal, ik gun iedereen zijn dromen. Maar als hij de SGP de maat neemt, is het dus goed te beseffen dat zijn eigen politieke positiekeus een fundamenteel andere is dan die van de SGP.

Dat is echter geen reden om schouderophalend aan zijn kritiek voorbij te gaan. Daar is zijn zorg te serieus voor: hoe voorkomen we dat onze klassieke vrijheden worden opgeofferd aan het gelijkheidsdenken?

Wissel

In Nederland werd het evenwicht tussen de verschillende grondrechten lange tijd secuur bewaakt. In 1994 veranderde dat. In lijn met de tijdgeest werd toen de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) van kracht. Alle grondrechten waren gelijk, maar het gelijkheidsbeginsel was meer gelijk dan alle andere. Voortaan zou het gelijkheidsbeginsel in principe voorrang hebben boven klassieke vrijheden als die van vereniging en vergadering, onderwijs en godsdienst.

De vorige week in de Tweede Kamer behandelde initiatiefwet van D66, GroenLinks, SP, VVD en PvdA over de zogeheten enkelefeitconstructie is een uitvloeisel van deze wet. Het gelijkheidsbeginsel wordt doorgetrokken om wat men zag als mazen in de wet te dichten.

Het oorspronkelijke wetsvoorstel had de opzet alle uitzonderingen onbesuisd uit te bannen. Dat zou desastreus zijn. Als SGP hebben wij er daarom voor en achter de schermen luid en duidelijk onze bezwaren tegen kenbaar gemaakt. Daarbij hebben wij aangegeven zeer te hechten aan evenwicht tussen de grondrechten.

Mede als gevolg van een advies van de Raad van State en de inzet van maatschappelijke organisaties als de RMU en de VGS, is de tekst van de wet daarop ingrijpend bijgesteld. Daardoor is de onbalans die aanvankelijk dreigde in positieve zin bijgesteld. Veel hangt nu af van de vraag hoe de rechter in de praktijk met de wet om zal gaan. Ook het aangepaste wetsvoorstel zal onze steun echter niet krijgen, omdat de geest erachter niet deugt

Machtspolitiek

Maar voor het lukraak en ondoordacht opzeggen van onze constructieve houding tegenover het kabinet is geen reden. Dat gaat er immers aan voorbij dat de echte aantasting van de vrijheid niet zozeer een gevolg is van deze nieuwe wetswijziging, maar allang volop in de bestaande, met steun van het CDA aanvaarde wet zit. De gelijkheidsideologie heeft al diep wortel geschoten in Nederland.

Laten we vooral met kracht van argumenten deze gelijkheidsdwang blijven bestrijden en anderen proberen te overtuigen van de waarde van de vrijheid van onderwijs. Wellicht dat de Burkestichting, waarvan Spruyt voorzitter is, hier ook meer zou kunnen betekenen?

Duidelijk is: met de macht van het getal zullen we de strijd niet winnen. Met powerplay evenmin. De ervaring leert dat als een zó grote meerderheid (die helemaal is ingebed in de algemene publieke opinie) iets wil, een kleine voet tussen de deur niet werkt. Machtspolitiek roept juist extra tegenkrachten op. Die zullen als de kans zich voordoet, met des te meer kracht doordrukken.

Een botte oppositiehouding tegenover begrotingsplannen van het kabinet helpt de onderwijsvrijheid geen steek verder. Integendeel, zelfs als we de val van het kabinet zouden kunnen bewerkstelligen, is dit wetsvoorstel daarmee niet van de baan. Het zal na de val van een kabinet juist voorrang krijgen, zo leert de parlementaire geschiedenis.

Er zijn dus heel goede redenen om gewoon onszelf te blijven: in het weloverwogen afwijzen van voorstellen die niet deugen, én in het betrouwbaar steun bieden aan plannen die Nederland economisch wél verder helpen. Het waarborgen van onze vrijheden is geen kwestie van wiskundige logica, maar het komt aan op fijngevoeligheid. Soms heb je het zwaard nodig, de andere keer het schild.

De treurige vergelijking die Spruyt meent te moeten aanhalen met de Joodse Raad in de Tweede Wereldoorlog mist die fijngevoeligheid ten enenmale. Dan laten wij ons liever inspireren door de brief die Jeremia aan de weggevoerde ballingen in Babel stuurde: zoek de vrede van de stad, en bid voor haar tot de Heere, want in haar vrede zult gij vrede hebben. Hoe het ook met onze vrijheden zal gaan: wanneer onze houding is gefundeerd op Gods Woord, is zegen te verwachten. Zeker weten.

De auteur is fractievoorzitter voor de SGP in de Tweede Kamer.