De debatavond was georganiseerd door StoKosmos, een stichting die de kennis van de Nadere Reformatie in Zeeland wil bevorderen. „Het hart van de betekenis van Teellinck ligt in de zaken van het hart”, zo hield dr. Van Vlastuin –rector van het Hersteld Hervormd Seminarie aan de Vrije Universiteit– de ongeveer vijftig belangstellenden voor.

Hij legde uit dat Teellinck werkte met de tegenstelling van de oude en de nieuwe mens en grote nadruk legde op de menselijke verantwoordelijkheid. „De ziel kan kwijnen, verhongeren. Teellinck zag het als zijn levenstaak om te zorgen voor een gezonde ziel. Hij was een medicus van de ziel.”

Dr. Van Vlastuin ging ook in op de aard van de devotie van Teellinck. Die omschreef hij als intiem zijn met God door Christus. „Deze eenheid met de hemelse Bruidegom is intiemer dan de omgang van man en vrouw.” Hij wees erop dat de gelovige rust vindt in de Schepper van deze wereld. Dit relativeert de wereld.

De Amsterdamse rector wees op de actuele betekenis van Teellinck omdat hij ons erbij bepaalt dat de ziel een levende realiteit is. Ook benadrukte hij dat Teellincks nadruk op de innerlijke beleving van het geloof niet in mindering komt op zijn maatschappelijke betrokkenheid.

Voorzichtig

Ds. K. van den Broeke, preses van de Protestantse Kerk in Nederland, benadrukte dat we voorzichtig moeten zijn met typeringen. „Het is de vraag of Teellinck zich tot de Nadere Reformatie zou rekenen”, stelde ze. Verder gaf ze aan dat de Nadere Reformatie deel uitmaakt van een Europese beweging en niet alleen een Zeeuwse aangelegenheid was.

Zij ging in op de wijze waarop Teellinck het geloof naar de praktijk vertaald. Zo gebruikte hij de zaterdagavond als voorbereiding op de zondag. „Armen zaten als gasten aan zijn tafel. Prachtig.” Verder bracht ze voor het voetlicht dat piëtisten zoals Teellinck gebruikmaakten van rooms-katholieke vroomheidsliteratuur. „Dat maakt de vraag urgent hoe gereformeerde piëtisten zich tot de rooms-katholieke kerk verhouden.”

Ds. Van den Broeke zag een verband tussen de huidige aandacht voor levenskunst en het werk van Teellinck. „De hernieuwde aandacht voor levenskunst nu maakt duidelijk dat mensen de simpele vraag beantwoord willen zien: Hoe te leven?” Zij wees er verder op dat Teellincks nadruk op de beleving van het geloof kan doorslaan naar een belevingscultuur, maar tegelijk een „prachtige kritische vraag” is naar ons eigen geloof.

Na de lezingen was er gelegenheid tot discussie. In het panel, voorgezeten door G. van Kralingen, hadden behalve de beide sprekers mr. L. J. Verhulst, burgemeester van Goes, en A. J. Vogel, rector van het Calvijn College in Goes, zitting.

In een reactie op de stelling dat het gebed voor iedereen nodig is, gaf ds. Van den Broeke aan dit voor zichzelf wel zo te ervaren, maar dat we leven in een tijd waarin allerlei godsdiensten zich manifesteren. „De weg van Jezus is niet exclusief, maar wel normatief”, zo citeerde zij de theoloog dr. H. Berkhof.

Vogel benadrukte in reactie hierop dat juist de zekerheid die in een persoonlijk gesprek naar voren kan komen, mensen jaloers maakt. Op de stelling dat vasten in de christelijke kerk een vergeten onderwerp is dat meer aandacht verdient, antwoordde dr. Van Vlastuin dat volgens Calvijn ons hele leven een vasten moet zijn. „Het vasten is geen doel op zich, het gaat om meditatie.”

De Vogel reageerde hierop: „Zijn we in protestantse kring niet te bang geworden voor wat we allemaal kunnen doen, zodanig dat we zelfs geen praktische voorbeelden meer durven stellen?”