De operatie vond plaats in Abu Safa, in de buurt van de stad Samarra, zo’n 100 kilometer ten noorden van Irak. Maandag schoten Amerikaanse militairen in Samarra elf Irakezen dood nadat een Amerikaanse patrouille er in een hinderlaag was gelopen.

Quiss Hattam komt niet voor in het kaartspel met de 55 meest gezochte Irakezen, maar was nummer 5 op de lijst van ”high value targets”, waar het Amerikaanse leger jacht op maakt. Nummer één op beide lijsten, Saddam Hussein, werd zaterdag in de kraag gevat.

Het oplaaiend geweld in Irak toont aan dat de arrestatie van Saddam Hussein geen snelle oplossing biedt voor de problemen in het land. Tegelijkertijd maken Iraakse functionarissen zich op voor een snelle berechting van de dictator. De Amerikanen willen echter wachten totdat de macht in Irak is overgedragen aan de Irakezen.

Bij ongeregeldheden ten noorden en ten westen van de hoofdstad Bagdad kwamen in 24 uur tijd zeker zeventien personen om het leven. In Samarra ontaardde een demonstratie voor Saddam Hussein in Mosul in geweld waarbij een politieagent het leven verloor en een andere agent gewond raakte. Deelnemers aan de demonstratie zwaaiden met oude bankbiljetten met de beeltenis van Saddam Hussein erop.

Bij de hinderlaag in Samarra lieten guerrillastrijders die op de uitkijk stonden bij nadering van de Amerikaanse patrouille een vlucht duiven los, kennelijk als signaal aan de anderen, zei het leger. Twee mannen die de aanval inzetten door vanaf motorfietsen het vuur op de patrouille te openen, mengden zich daarna onder kinderen die uit school kwamen, zei het leger. De Amerikanen maakten gebruik van sluipschutters om te voorkomen dat burgers zouden worden geraakt, aldus het communiqué.

Samarra ligt in de Soennitische driehoek ten noorden en westen van Bagdad waar het verzet tegen de Amerikanen het hevigst is. Vorige maand leverden de Amerikanen er een zware slag met het Iraakse verzet. Aanvankelijk maakten zij bekend daarbij 54 guerrillastrijders te hebben gedood, maar volgens omwonenden en de Iraakse politie zijn er nog geen tien slachtoffers gevallen en waren dat merendeels burgers.

In Tikrit, de thuisbasis van de zaterdag gevangengenomen Saddam Hussein op 160 kilometer ten noorden van Bagdad, raakten drie Amerikaanse soldaten dinsdag gewond bij een bomexplosie op een weg. Een van de drie is al weer aan het werk, de toestand van de andere twee werd stabiel genoemd.

In Ramadi, ten westen van de Iraakse hoofdstad, schoten Amerikaanse soldaten maandag drie Irakezen dood en raakten er twee gewond bij een confrontatie met een menigte van ongeveer 750 pro-Saddam demonstranten. De soldaten openden het vuur nadat zij vanuit de menigte herhaaldelijk waren beschoten en een soldaat gewond was geraakt.

Behalve in Mosul werden in verscheidene andere Iraakse steden demonstraties voor Saddam gehouden, wat duidelijk maakt dat de vreugde over de gevangenneming van de afgezette leider niet door iedereen in Irak wordt gedeeld.

In Fallujah, een stad ten westen van Bagdad waar ook veel weerstand bestaat tegen de Amerikaanse bezetting, liepen de straten vol met demonstranten die leuzen riepen als ”Wij verdedigen Saddam met onze ziel.” Nadat de Iraakse politie zich had teruggetrokken liepen de demonstranten het gemeentehuis onder de voet. Dinsdag werd een Amerikaans contingent met tanks en Bradley-voertuigen bij het gebouw gestationeerd, terwijl helikopters de toestand in de gaten hielden vanuit de lucht.

In Tikrit gingen maandag ongeveer 700 mensen de straat op om steun te betuigen aan Saddam. Amerikaanse soldaten maakten een eind aan de demonstratie en arresteerden de initiatiefnemer.

Het leger maakte verder nog bekend dat een Amerikaanse soldaat is overleden na een val uit het voertuig waarmee hij ten noorden van Bagdad reed. Details ontbreken nog.

Terwijl medestanders van Saddam hun woede over diens arrestatie uiten, gaat het debat over de manier waarop de voormalige dictator moet worden berecht door. De door de Amerikanen aangestelde regeringsraad wil Saddam het liefst zo snel mogelijk voor de rechter brengen. Dat moet gebeuren voor het speciale Iraakse tribunaal dat misdadigers uit het Ba’ath-regime van Saddam moet berechten. Volgens een van de architecten van het tribunaal, Salem Chalabi, kan dat proces al in het voorjaar beginnen.

Juristen en politieke leiders bereiken volgens het lid van de regeringsraad groeiende overeenstemming om de ex-dictator voor een beperkte hoeveelheid specifieke ”gruweldaden” te vervolgen. Voorbeelden daarvan zijn de inzet van chemische wapens tegen Koerden en de moord op politieke tegenstanders. Op die manier moet worden voorkomen dat het proces vastloopt.

De VS willen de ex-dictator echter nog zeker een halfjaar vasthouden. Washington zou hem namelijk niet zo maar kunnen uitleveren aan een lichaam dat ze zelf in het leven hebben geroepen. De regeringsraad is praktisch noch juridisch de regering van Irak en is geen partij bij de Conventies van Genève.

Bij bronnen in Washington is vernomen dat Amerika Saddam daarom pas uitlevert als in Irak de soevereiniteitsoverdracht heeft plaatsgevonden. Die overdracht van de macht staat nu gepland voor juni 2004.

Kofi Annan, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, benadrukte dinsdag het belang van een snelle machtsoverdracht in Irak. Volgens Annan, die sprak tijdens een debat in de VN-Veiligheidsraad over de toekomst van het land, moeten de Irakezen daar volledig bij betrokken worden.

Saddam Husseins dochter Raghad heeft dinsdag gezegd dat zij en haar zusters een internationaal proces wensen tegen hun vader die zaterdag werd gearresteerd. „Hij moet niet worden berecht door de Iraakse regeringsraad die is aangesteld door de bezetters.”

De in Jordanië verblijvende Raghad Hussein zei verder te vermoeden dat haar vader op het moment van de arrestatie, afgelopen zaterdag, is gedrogeerd. „Een leeuw blijft een leeuw, zelfs in gevangenschap. Denkt u dat ze hem hadden kunnen arresteren als ze hem niet hadden verdoofd?”