Turkije is de laatste weken weer volop in het nieuws. Het land maakt zeer onrustige maanden door met steeds terugkerende protesten die soms gewelddadig verlopen. Erdogan, zijn regering en zijn familie raken ook steeds verder verstrikt in schandalen. Als reactie op de beschuldigingen van corruptie en machtsmisbruik blokkeerde de Turkse premier Twitter en dreigde dat ook met YouTube en Facebook te zullen doen.

Blijkbaar is dit alles geen probleem voor de meeste Turken. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in het land behaalden premier Erdogan en zijn AK Partij een grote overwinning. De autoritaire en islamitische koers wordt dus gesteund.

In Brussel rinkelen inmiddels de alarmbellen. Turkije is immers –al vele jaren– een kandidaat-lid van de Europese Unie. Eurocommissaris Štefan Füle, verantwoordelijk voor EU-uitbreiding, zei een week geleden dat de Turkse Twitterban hem zeer ernstige zorgen baarde en hem deed twijfelen aan Turkijes belofte om Europese democratische waarden over te nemen.

Poppenkast

Dit zijn mooie woorden, maar ik vind het tijd voor daden. Wat mij betreft houden we vandaag op met deze kostbare poppenkast. Kostbaar, want sinds 2007 maakte de EU al 5 miljard euro over aan Turkije. Alleen al het afgelopen jaar kreeg Turkije bijna een 
miljard aan zogenaamd „pre-
toetredingsgeld.” Dit geld is bijvoorbeeld bedoeld voor democratisering en mensenrechten. Daar moet de Europese Unie ook direct mee stoppen, want het is volkomen duidelijk dat deze miljarden niet effectief zijn.

Naast de recente politieke ontwikkelingen zijn er andere duidelijke argumenten waarom Turkije geen lidstaat van de Europese Unie moet worden. Zo ligt Turkije voor 97 procent in Azië en voldoet het hiermee dus niet aan het geografische vereiste dat een EU-lidstaat op het Europese continent moet liggen. In 1987 is een Marokkaanse aanvraag om kandidaatstatus om die reden afgewezen: het was (en is) geen Europees land.

Turkijes ligging in Azië is niet alleen een geografisch gegeven, maar ook een cultureel gegeven. Hoewel het land zich onder leiding van een seculiere politieke en militaire elite tientallen jaren op het Westen oriënteerde, ligt de loyaliteit van de meerderheid van de bevolking bij traditionele en islamitische waarden. Terwijl de seculiere elite invloed heeft verloren, komen (gematigd) islamitische krachten vrij.

Het effect hiervan is dat christenen in Turkije het moeilijk hebben. Evangelisten mogen officieel het land niet in en kloosters, landerijen en andere eigendommen van christelijke gemeenschappen zijn geconfisqueerd en worden niet of mondjesmaat teruggegeven. Ook zijn de moordenaars van drie evangelisten in een christelijke boekuitgeverij in 2007 nog steeds op vrije voeten, want de verdachten hebben banden met het leger. Kortom, een Turks EU-lidmaatschap zou tot een onhoudbare botsing van waarden leiden.

Opslokken

Daarnaast zou een Turks EU-lidmaatschap ook organisatorisch voor Europa nauwelijks te verwerken zijn. De huidige Unie van 28 lidstaten is al bijna niet meer bij elkaar te houden. Hoe meer landen erbij komen, hoe centraler Europa bestuurd zal moeten worden. Dit betekent voor Nederland meer water bij de wijn bij veel onderwerpen. Turkije zou in één klap tot de grootste en machtigste EU-lidstaten behoren en elk Europees compromis met Turkije erbij zou verder dan ooit bij de Nederlandse opvattingen vandaan liggen. Dat moeten we niet willen.

Daarnaast zou Turkije een groot deel van de EU-begroting opslokken. Het land heeft zich de afgelopen jaren wel snel ontwikkeld, maar is nog altijd twee keer zo arm als het Europees gemiddelde. Er zijn dan maar twee mogelijkheden: óf deze structuurfondsen worden weggehaald bij EU-landen die ze ook nog hard nodig hebben (zoals Polen en Portugal), óf de EU-begroting moet fors omhoog. Voor mij zijn beide scenario’s onacceptabel.

De problemen die ik hier beschrijf zijn niet nieuw. Zowel in de Europese lidstaten als in Turkije voelt de bevolking dit perfect aan. Het draagvlak voor een Turks EU-lidmaatschap neemt aan beide zijden al jaren af. Turkije doet verre van zijn best: tekenend is bijvoorbeeld de onwil van Turkije om met Armenië tot een vergelijk te komen over de Armeense genocide of om Cyprus te erkennen.

Kortom: laten we met Turkije samenwerken waar dat zinvol is, zoals binnen de NAVO op het gebied van veiligheid en binnen een vrijhandelszone op het gebied van handel en economie. Een dergelijk geprivilegieerd partnerschap is prima. Maar laten we nu ophouden met toetredingsonderhandelingen waar niemand beter van wordt. De autoritaire islamitische koers van de regering-Erdogan valt niet te rijmen met onze Europese waarden ten aanzien van rechtsstaat en democratie. Het is nu duidelijker dan ooit: Turkije past niet in de Europese Unie.

De auteur is Europees lijsttrekker voor ChristenUnie-SGP.