Dat zei mr. P. A. de Lange donderdagmiddag tijdens het door Reliplan georganiseerde congres ”Herontwikkeling van kerken” in het voormalige klooster Bethlehem in het Noord-Brabantse Haren.

Kerkrentmeesters zijn zelf steeds actiever in het naar buiten treden, constateert de voorzitter van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) in de Protestantse Kerk in Nederland.

Het eigenaarschap van kerken is „aan erosie onderhevig”, zei De Lange. Hij wees daarbij op de vergrijzing binnen de kerk, de terugtrekkende overheid en de grote kennis die nodig is voor het onderhouden van oude kerken. Vrijwilligers hebben die kennis veelal niet.

De Lange onderstreepte het belang van een nationaal platform voor het beheer van kerken. Hierover vinden gesprekken plaats. Ook vindt hij dat kerkgebouwen veel te vaak dichtzitten. „Als de kerkdeuren één uur per week op een onmogelijk tijdstip, zondagmorgen, opengaan en verder potdicht zitten, biedt dat geen kansen.”

Kerkgebouwen zijn heel inspirerend en kanshebbend, zei W. Bosschaert, directeur van Reliplan. Het bureau is bemiddelaar en adviseur op het gebied van het verkopen van onder meer kerken. „Verkopen van kerken is een ingewikkeld proces. Daarvoor is een goed marketingplan en veel kennis nodig.” Reliplan probeert daarom specialisten vanuit verschillende disciplines bij elkaar te brengen. De komende jaren komen volgens Reliplan „zo’n 1200 kerkgebouwen” leeg te staan.

Goed gebruik van voormalige kerken is een betere waarborg voor instandhouding dan de monumentenbescherming, stelde Peter Stutvoet van Monumenten Fonds Brabant (MFB), dat professioneel en risicodragend rijksmonumenten exploiteert. Monumenten en ook kerken hebben kansen, zei Stutvoet. „Vooral vanwege de belevingswaarde die ze bieden. Nut die uit.” Alle mooie kerken van Nederland behouden lukt niet, verwacht Stutvoet. „Kerken staan er nu goed bij, maar pas over tien, vijftien jaar wordt duidelijk hoe het gaat.”

Crowdfunding is een mogelijkheid voor kerken en kerkgebouwbeheerders om geld binnen te halen, liet Ronald Kleverlaan tijdens het drukbezochte congres zien. „Het gezamenlijk geld inbrengen door een groep is niet nieuw voor kerken of kathedralen. Die zijn altijd zo gefinancierd.” Rond de instandhouding van (religieus) erfgoed gebeurt het nog niet veel, maar er liggen zeker kansen.

Kerken moeten extra zorgvuldig zijn nu de Belastingdienst kritisch kijkt naar alle instellingen met een ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling), waarschuwde belastingadviseur André Loesink van het Achterhoekse bureau Westerveld en Vossers. Hij wees op het belang van een helder beleidsplan en een duidelijke scheiding tussen commerciële en religieuze activiteiten.