DNB werd op 25 maart 1814 opgericht door Willem I. Die besloot nog voor zijn benoeming als koning dat een nationale bank de in het slop geraakte handel „als den zenuw van dezen Staat” diende „op te beuren uit het verval”. Nadat de invloed van de bank de eerste decennia vooral beperkt was gebleven tot Amsterdam, groeide DNB in de loop van de 19e eeuw uit tot de centrale bank van Nederland, die als enige het recht had om bankbiljetten uit te geven.

Naast de uitgifte van bankbiljetten was DNB lange tijd verantwoordelijk voor het rentebeleid in Nederland en het toezicht op het financiële stelsel. Vooral in de afgelopen 20 jaar is de rol van DNB echter sterk veranderd. Door de Europese integratie en de invoering van de euro zijn steeds meer taken overgeheveld naar de ECB, waar Nederland net als de andere eurolanden één stem heeft in het bestuur.

Sinds 1999 zijn het monetaire beleid en het betalingsverkeer in de eurolanden al het domein van de ECB. Eind dit jaar komt daar het toezicht op de grootste banken van de eurozone bij.

„Van een Nederlands perspectief zijn we steeds meer naar een Europees perspectief gegaan”, stelde DNB-president Klaas Knot eerder deze maand. „We worden voor een steeds groter deel een filiaal van de ECB, met een mandaat dat is gebaseerd op Europese regels en wetten, in plaats van Nederlandse. Ons jubileum en het feit dat de ECB het bancair toezicht op zich neemt maakt dit in alle opzichten tot een bijzonder jaar.”

Voor het zover is, worden alle grote banken dit jaar in opdracht van de ECB binnenstebuiten gekeerd, om te bepalen of de balansen in orde zijn en of de banken sterk genoeg zijn om een nieuwe crisis te doorstaan.

Het toezicht op de banken bracht DNB de afgelopen jaren diverse keren in verlegenheid. Zo werd de centrale bank geconfronteerd met de mislukte overname van ABN Amro door onder meer Fortis en de daaropvolgende nationalisatie van de Nederlandse onderdelen van beide bedrijven, de ondergang van Icesave, het bankroet van DSB en de nationalisatie van SNS Reaal.

De toezichtstaak van DNB komt overigens niet helemaal te vervallen. Nationale centrale banken blijven meewerken aan het toezicht op de grootste banken binnen hun grenzen. Daarnaast blijven kleinere banken de verantwoordelijkheid van DNB en houdt de centrale bank toezicht op verzekeraars en pensioenfondsen.