Zeker 26 landen speuren met vliegtuigen, schepen en satellieten naar de vermiste Boeing 777 van Malaysia Airlines. Vandaag zijn er in het zuiden van de Indische Oceaan via satellieten mogelijk twee wrakstukken gevonden, aldus premier Tony Abbott van Australië. Nader onderzoek moet duidelijkheid verschaffen. Eerdere vondsten bleken soms vals alarm.

De Boeing 777 van Malaysia is bijna twee weken zoek. De ”triple seven” zou niet het eerste vliegtuig zijn dat verdwijnt zonder ook maar één spoor achter te laten. Volgens het Aviation Safety Network (ASN), een organisatie die wereldwijd gegevens over vliegtuigongevallen verzamelt, zijn er sinds 1948 in totaal 87 civiele en militaire vliegtuigen verongelukt waarvan geen wrakstuk, oliespoor of omgekomen inzittenden zijn teruggevonden. ASN registreert in een databank alle vliegtuigongevallen sinds 1921.

De meeste vermiste vliegtuigen zijn waarschijnlijk verdwenen in de golven van zeeën of oceanen. Een kleiner deel is zoekgeraakt boven land, vaak in slecht toegankelijk, onherbergzaam gebied. Vooral in Azië en Midden-Amerika zijn veel toestellen vermist.

Met de verdwijning van de 54 passagierstoestellen zijn 737 slachtoffers omgekomen. De meest recente vliegtuigcrash –zonder een spoor achter te laten– is een Cessna 208B in Congo. Het vrachtvliegtuigje is eind februari 2007 verdwenen tijdens een voedseltransport van Goma naar Walikali. De piloot heeft bij zwaar weer geprobeerd drie keer te landen. Sindsdien is het vliegtuigje onvindbaar.

Een van de grootste mysterieuze vliegrampen dateert van maart 1962. Een vijf jaar oude Lockheed L-1049H Super Constellation stijgt met 107 inzittenden –veelal Amerikaanse militairen– op van het Filipijnse eiland Guam. Het toestel verdwijnt spoorloos, zonder ook maar één noodsignaal te hebben gegeven. Acht dagen lang zoekt de Amerikaanse marine 520.000 vierkante meter zee af, een van de grootste zoekacties in de Stille Oceaan. De kist en de inzittenden zijn nooit teruggevonden.

Tragisch is de verdwijning van een Douglas C-54 in november 1965 bij Costa Rica. Van de 66 inzittenden ontbreekt nog altijd elk spoor. Ook de crash van een F-27 van Pakistan International Airlines (PIA) eind augustus 1989 is onopgelost. Na de ramp, ergens boven Pakistan, is van het vliegtuig en de 54 inzittenden helemaal niets aangetroffen.

Een van de meest spraakmakende verdwijningen in de luchtvaart is die van Amelia Earhart. De vrouwelijk piloot doet in juli 1937 een poging om een vlucht om de wereld te maken. Op het moment dat ze 35.000 van de 47.000 kilometer heeft afgelegd, verdwijnt haar Lockheed 10E Electra, mogelijk ergens boven een eiland bij Nieuw-Guinea. Speculaties over de oorzaak variëren van brandstofgebrek tot een technisch mankement. Ook gevangenneming en executie door Japanse militairen is niet uitgesloten.

Reddingswerkers moeten uiteindelijk de zoektocht staken. Onderzoekers denken in 2013 –zo’n zeventig jaar na dato– het vliegtuigwrak te hebben aangetroffen op een oceaanrif in de buurt. Zekerheid ontbreekt, geld voor een zoektocht ook.

Niet elke vermissing blijft uiteindelijk onopgelost. Soms wordt een verdwenen vliegtuig na tientallen jaren –bij toeval– toch gelokaliseerd.

In juni 1942 stort een Brits gevechtsvliegtuig tijdens een actie boven Noord-Afrika neer in de Sahara bij Egypte. De P-40 Kittyhawk en de vlieger lijken in het niets verdwenen. Zeven decennia later, in 2012, stuiten onderzoekers van een oliemaatschappij op het wrak. Romp, vleugels en instrumenten blijken nog intact.

Een Avro Lancaster van British South American Airways met elf inzittenden stort begin augustus 1947 tijdens een vlucht van Argentinië naar Chili in een sneeuwstorm neer in het Andesgebergte. Reddingswerkers kammen grote berggebieden uit. Tevergeefs. Een halve eeuw later, in 1998, ontdekken bergbeklimmers een Rolls-Roycevliegtuigmotor. Twee jaar later slaagt het leger erin het wrak te bergen.

Een uiterst bizarre ramp treft een Fairchild FH-227D op vlucht 571, met 45 inzittenden in oktober 1972 boven het Andesgebergte. Bij de crash vinden twaalf mensen vrijwel direct de dood. De overlevenden houden zich in leven met koekjes, repen chocolade en wijn uit het wrak.

De voedselvoorraad is echter snel uitgeput. In het woeste, ijskoude berggebied op 3600 meter hoogte is niks eetbaars te vinden. Om te overleven rest hun niet anders dan vlees van hun omgekomen medepassagiers op te eten. Acht overlevenden komen na de vliegramp door een lawine alsnog om het leven.

Via de vliegtuigradio horen ze dat reddingwerkers na acht dagen de zoektocht naar het vermiste vliegtuig hebben gestaakt. Ruim twee maanden later slagen drie van de groep overlevenden erin de bewoonde wereld te bereiken en hulp in te roepen.

In het dossier vliegtuigverdwijningen is de Bermudadriehoek berucht. In 1945 lijken vijf Amerikaanse Grummanbommenwerpers tussen Miami, Puerto Rico en de Bermuda-eilanden op te lossen in het niets. Een Martin PBM-patrouillevliegtuig verdwijnt tijdens de zoekactie ook spoorloos. In 1948 en 1949 raken twee verkeersvliegtuigen van British South American Airways in dezelfde regio vermist. De mysterieuze verdwijningen voeden speculaties dat er iets bijzonders aan de hand is in deze regio. Onderzoek leert echter dat er niet significant meer verdwijningen plaatsvinden.

Een bekend, recent voorbeeld van een langdurige zoektocht naar een gecrasht vliegtuig is de ramp met de A330 van Air France in 2009 boven de Atlantische Oceaan. Alle 228 mensen aan boord vinden de dood, 74 inzittenden zijn nooit teruggevonden. Na het vinden van enkele brokstukken, duurt het uiteindelijk nog twee jaar voordat het wrak uiteindelijk wordt aangetroffen. Het mysterie van de Maleisische Boeing hoeft daarom –ook na de mogelijk vondst van objecten– voorlopig nog lang niet opgelost te zijn. Het vinden –én bergen– van het wrak kan hier eveneens nog veel tijd in beslag nemen.

Het aantal volledig verdwenen toestellen is de laatste decennia sterk verminderd dankzij technologische ontwikkelingen. De 29 vliegtuigongelukken uit 2013 –hoe ernstig ook– zijn maar een fractie ten opzichte van de 100.000 dagelijks vertrekkende vluchten wereldwijd.