De eerste Hollandse meester uitgelicht
AMSTERDAM (ANP). Het Amsterdam Museum en het Stedelijk Museum Alkmaar vinden dat ‘de eerste Hollandse meester’ Jacob van Oostsanen meer waardering verdient. In de musea opent zaterdag daarom een tentoonstelling met tientallen werken van Van Oostsanen (circa 1470-1533), de oudst bekende schilder van Amsterdam. Ook schilderijen van leerlingen zijn te zien.
Van Oostsanen maakte de eerste schilderijen waarvan kunstkenners met zekerheid kunnen zeggen dat ze in Amsterdam zijn gemaakt. „Er zijn wel schilderijen van voor zijn tijd bekend, maar die zijn niet gesigneerd. Die kunnen ook uit Haarlem of andere steden komen”, zegt conservator Laura van Hasselt van het Amsterdam Museum.
De kunstenaar bedacht een handtekening om mee te signeren en deed in zijn tijd eigenlijk al aan marketing. Van Hasselt: „Hij werkte op grote schaal. En om bekend te zijn, moet je ook iets achterlaten.” Een zoon en kleinzoon waren zijn leerlingen en schilderden respectievelijk het eerste groepsportret van Amsterdam en de eerste stadsplattegrond van Amsterdam.
Van Oostsanen senior maakte vooral religieuze werken, in opdracht van kloosters, kerken en gegoede burgers. Zijn prentjes verkochten goed, gewild bij pelgrims die in de 15e eeuw naar Amsterdam kwamen.
Langzaamaan wilden ook de opdrachtgevers op zijn schilderijen staan. „De burger rukte op”, verklaart Van Hasselt, die wijst op het schilderij De aanbidding van Christus met de familie Boelen uit 1512. „Op het werk staat de hele familie Boelen afgebeeld, op bezoek bij de geboorte van Christus in Bethlehem.”
Dit schilderij, een bruikleen uit een museum in Napels, is ook het enige werk waarop iets Amsterdams zou staan. Van Oostsanen heeft een toren geschilderd die sterk doet denken aan de Scheierstoren in de hoofdstad. „Door zijn religieuze werk is hij misschien minder bekend”, zegt Van Hasselt. „Bij schilders uit Amsterdam denken we vooral aan de Gouden Eeuw. De tijd daarvoor lijkt weggedrukt.”