Terwijl de twee eeuwenoude klokken nog in de toren hangen, geeft Jan Kuipers, adviseur in luidklokken en torenuurwerken, op beide een harde klap. De grootste geeft een lange brom te horen. Een prachtige klank. Precies zoals van een statige klok mag worden verwacht. Met de kleinste is het heel anders. Eén, twee, hooguit drie seconden is de gong goed hoorbaar. Dan is het stil in de 40 meter hoge zadeldaktoren. Een scheur van zo’n 15 centimeter is de boosdoener. Zowel aan de binnen- als aan de buitenkant van de klok is de oneffenheid zichtbaar. De plek zit precies op de slagrand, de onderste ring waar de klepel altijd tegenaan komt.

Om te voorkomen dat de scheur groter wordt, is de kleine klok al een aantal jaren niet in gebruik. De grote wel. Die heeft tot kortgeleden de dorpsbewoners nog naar de kerk geroepen. Aan de buitenkant van die klok zijn lelijke deuken zichtbaar. Een slaghamer die de buitenkant raakt, heeft het werk van de klepel overgenomen. Het gevolg: een gebutste klok.

Eeuwenoud zijn de torenklokken al. De grootste, een exemplaar van 2250 kilo, stamt uit 1397 en is gemaakt door een zekere Albertus. Het is de enige klok die nog van deze gieter bekend is. De doorsnede van de klok is bijna 1,5 meter, ruimschoots genoeg om er met enkele volwassenen tegelijk in te staan. Boven aan de klok staat de naam van het exemplaar, Maria. Ook is er op te lezen dat de klok bij de Petrus- en Pauluskerk in Loppersum hoort. Iets lager staat een afbeelding van de apostel Petrus. In zijn hand houdt hij symbolisch de sleutel van het hemelrijk.

Minder fraai zijn de extra bevestigingspunten die in het verleden boven in de klok zijn gemaakt. Van binnenuit zijn duidelijk de gaten te zien die zijn geboord om hulpbouten aan de klok vast te maken.

De andere klok stamt uit 1548. Met een diameter van 115 centimeter is deze iets kleiner. Het gewicht mag er echter wel zijn: 904 kilo. Het moet in het verleden een enorm karwei zijn geweest om de twee exemplaren naar boven te krijgen. Ze hangen namelijk hoog aan de klokkenstoel in de toren. De hoogte is nu even iets moeilijker in te schatten. Om ervoor te zorgen dat bouwvakkers hun werk goed kunnen doen, zijn er zolderingen aangebracht boven en onder de plaats waar de klokken horen te hangen. Via lange, steile ladders is de plaats te bereiken.

De twee klokken hadden er in het verleden nog een broertje bij. Uit geldgebrek is een van de klokken ooit verkocht. „Deze moet nog ergens in Nederland zijn”, zo weet Kuipers.

Om de klokken naar buiten te krijgen, is een van de wijzerplaten van de toren verwijderd. Ook is een aantal stenen uit de muur gehaald. Op die manier kon een hijskraan ze donderdag naar buiten halen.

De klokken gaan naar Duitsland. Het had overigens niet veel gescheeld of dat was zestig jaar geleden al gebeurd. Onze oosterburen hadden heel wat minder vredige plannen met de zware bronzen klokken. Kuipers: „In 1943 zijn ze weggehaald. Ze zijn toen naar een depot gegaan waar veel klokken stonden opgeslagen. De eerste tijd werd er nog wel naar gekeken of een klok niet te monumentaal was om te worden omgesmolten. Later werd daar nauwelijks meer op gelet. De Duitsers konden veel materiaal gebruiken.” Op de grote torenklok zijn nog duidelijk geschilderde getallen te zien waarmee destijds werd aangegeven welke klok het is. Naast de getallen staat de hoofdletter M van monumentaal.

Bij de restaurateur in Duitsland wordt nu onder andere de scheur in de kleine klok opengemaakt en wordt de precieze legering van het metaal van de klokken vastgesteld. Het brons bestaat voor ongeveer 80 procent uit koper. De rest is tin. Wanneer de samenstelling duidelijk is, wordt de kleine klok ingebouwd in een oven, waarna bij 500 graden de scheur wordt gelast. Vervolgens moet de klok een week afkoelen.

Niet alleen de klokken worden gerestaureerd, ook de toren zelf krijgt een onderhoudsbeurt. Diverse houtverbindingen zijn aangetast. Het opknappen duurt maanden.

Volgens Kuipers leeft het herstel van de toren en zijn klokken sterk onder de inwoners van Loppersum. „Het hoort bij het dorp. Daarom hebben veel mensen donaties gegeven.” Het oproepen tot de kerkgang, de eigenlijke functie van de klokken, gebeurt echter steeds minder. Nog maar één zondag per twee weken is er een eredienst in het kerkgebouw.