Dat schrijft minister Veerman van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aan de Tweede Kamer bij de aanbieding van het slotdocument EVA-II. Een consortium van onderzoekers van onder andere Alterra en Wageningen Universiteit en Researchcentrum overhandigde vanmiddag het eindrapport van zijn wetenschappelijke evaluatie van de schelpdiervisserij in de kustwateren aan minister Veerman.

Uit dat rapport blijkt onder andere dat de mechanische kokkelvisserij niet de hoofdschuldige is voor de afname van de vogelstand in de Waddenzee. De huidige methode van schelpdiervisserij is wel schadelijk, want het leidt er op korte termijn toe dat de bodem van de Waddenzee armer aan slib wordt. Er zijn aanwijzingen dat dit effect op de middellange en de lange termijn voortduurt, stellen de onderzoekers. Verder leidt het vissen op kokkels bewijsbaar tot een lagere kokkelstand in Waddenzee en Oosterschelde en tot enkele tientallen procenten sterfte van dicht onder het bodemoppervlak levende dieren op de beviste plaatsen.

De wetenschappers constateren dat er in de Waddenzee en de Oosterschelde steeds minder schelpdieren voorkomen. Dat is funest voor kokkelvissers en wadvogels. Het aantal scholeksters in de Waddenzee is sinds de jaren tachtig drastisch gedaald. De kokkelvisserij is daar echter maar „voor een kleiner deel voor verantwoordelijk”, stellen de onderzoekers.

Belangrijkste oorzaak van de teruggang ligt in het verdwijnen van de mosselbanken, „versterkt door de afnemende hoeveelheden voedingsstoffen, waardoor de biologische draagkracht van het Waddengebied is verminderd.” Die biologische draagkracht van zowel de Waddenzee als de Oosterschelde zal in de toekomst nog verder afnemen, waardoor steeds minder schelpdieren beschikbaar zullen zijn voor wadvogels en kokkelvissers.

De oorzaak daarvan ligt niet bij de vissers, menen de onderzoekers, maar bij „autonome ontwikkelingen.” Daaronder verstaan zij bijvoorbeeld een voortgaande afname van de voedselrijkdom, klimaatverandering, toename van de Japanse oester en voor de Oosterschelde de invloed van de stormvloedkering. De afnemende draagkracht voor het Waddengebied kan gedeeltelijk worden gecompenseerd door mosselbanken, stellen de wetenschappers. Door succesvol overheidsbeleid herstellen die mosselbanken zich sinds 1995 weer.

Uit het evaluatierapport blijkt ook dat het voedselreserveringsbeleid tekortschiet. Dat beleid moet ervoor zorgen dat er naast de schelpdiervisserij nog voldoende schelpdieren overblijven voor wadvogels. Omdat die vogels in de praktijk slechts eenderde van het beschikbare voer vinden, moet er voortaan drie keer zo veel voedsel worden gereserveerd.

Minister Veerman schrijft in zijn reactie op het rapport dat de EVA-II-evaluatie een van de bouwstenen voor het nieuwe schelpdiervisserijbeleid zal zijn. Hij zegt na te zullen gaan welke maatregelen hij kan nemen om een „vitale” schelpdiervisserij te behouden, „die geen onomkeerbare schade aan de natuur toebrengt.” Verder doet hij een dringend beroep op de vissers om zelf de duurzaamheid van hun activiteit te verbeteren.

De publicatie van het EVA-II-rapport werd al twee keer uitgesteld. Dat de presentatie ervan tot deze maand, na het visseizoen in oktober en november, op zich heeft laten wachten, is niet toevallig. De uitkomst van het onderzoek ligt namelijk politiek gevoelig. Reeds uitgelekte conclusies schraagden het vermoeden van milieuorganisaties dat mechanische schelpdiervisserij schadelijk is voor de natuur. Dat komt ongelukkig uit voor minister Veerman, die de vissers jaarlijks ontheffing verleent op het geldende visverbod. Voor de Waddenvereniging staat overigens al vast dat het onderzoek de kokkelvissers fataal zal worden. Volgens hen blijkt eruit dat deze vorm van visserij geen bestaansrecht heeft.

De PvdA pleitte woensdag voor invoering van een kokkeltaks van 1 euro voor iedere toerist die de Waddeneilanden bezoekt. Met de opbrengst van deze belastingheffing wil de PvdA de kokkelvissers uitkopen, om zo een eind te maken aan de schadelijke schelpdiervisserij.