”Een heel bijzondere hond”
Auteur: Martine Nijhoff
Uitgeverij: Lemniscaat, Rotterdam, 2003
ISBN 90 5637 563 6
Pagina’s: 144
Prijs: € 11,95. Vanaf 7 jaar. ”Dansen in het bos”, door Anja Elshout; uitg. Callenbach, Kampen, 2003; ISBN 90 266 1169 2; 186 blz.; € 8,95. Vanaf 13 jaar.

Titel: ”Het fotomysterie”
Auteur: Jack Didden
Uitgeverij: Leopold, Amsterdam, 2003
ISBN 90 258 3732 8
Pagina’s: 123
Prijs: € 11,95. Vanaf 13 jaar.

Hoe reageert een kind als het door een van zijn ouders of door allebei plotseling wordt verlaten? Voor het kind doet de oorzaak of de reden er niet zo toe, want tragisch en verdrietig is het altijd. Dat blijkt uit de drie totaal verschillende jeugdboeken die voor me liggen.

Het kan gebeuren door een echtscheiding. Dat overkomt de zevenjarige Pieter bijvoorbeeld in ”Een heel bijzondere hond”, het debuut van Martine Nijhoff. Zijn vader en moeder maken elkaar het leven zuur door allerlei ruzies waar de arme jongen niets van begrijpt. Hij zoekt en vindt zijn troost bij zijn hond Boudewijn.

Op een dag geeft papa Hendrik er de brui aan, laat zijn vrouw en kind in de steek en verhuist naar Italië. Met medeneming van hond Boudewijn! Is Pieter eerst alleen maar verdrietig, voelt hij een steen in z’n buik als hij beseft dat Hendrik nooit meer terug zal komen, zijn verdriet verandert in woede als het tot hem doordringt dat hij ook Boudewijn nooit meer terugkrijgt. „Opeens schoot de zware kei binnenin hem weg. Woede stroomde door hem heen. Hij had in één klap zijn stem weer terug. „Maar dat is gemeen!” schreeuwde hij woedend. „Hij moet Boudewijn terugbrengen!””

Bijzondere hond

Als er een brief van pa komt, besluit Pieter niet naar hem terug te schrijven maar naar Boudewijn, en zo ontstaat er een kostelijke briefwisseling tussen Pieter en de „heel bijzondere hond”, die zo mooi en foutloos kan schrijven en zo veel over zichzelf en over Hendrik en zijn Toscaanse omgeving kan vertellen. Pieter heeft niet in de gaten dat het zijn vader zelf is die schrijft, met veel begrip voor zijn zoon en heel veel humor.

Maar Pieter blijft boos, zelfs als hij zich laat overhalen per vliegtuig naar Italië te gaan. Want dan, maakt hij zichzelf wijs, gaat hij niet logeren bij zijn vader maar bij zijn heel bijzondere hond. Die hem daar, in het verre Toscane, het leven redt, en die er op deze manier voor zorgt dat het ijs tussen vader en zoon gebroken wordt. Pieter krijgt weer hoop. „Misschien kan ik bij jullie allebei zijn, soms bij jou en soms bij Ida.”

Toch verdrijft die hoop het humoristisch-trieste sfeertje in het verhaal niet. Waarom moet zoiets zo’n argeloos, grappig kind buiten zijn schuld overkomen?

De illustratrice Doesjka Bramlage laat Pieter zijn emoties over Boudewijn lucht geven in een ’zelfgetekend’ stripverhaal onder aan de pagina, waarin de hond hoofdpersoon is. De tekeningetjes maakte ze, rechtshandig als ze is, expres met haar linkerhand, zodat het lijkt alsof het kind Pieter ze echt getekend heeft. Daar is ze goed in geslaagd.

Verre, lege ogen

Triester lijkt aanvankelijk het leven voor de 15-jarige Julia, hoofdpersoon in ”Dansen in het bos” van Anja Elshout. Haar moeder is opgenomen in een inrichting nadat Julia’s tante Frederique door een verkeersongeluk om het leven is gekomen. „Steeds ziet ze haar moeder weer voor zich, zoals ze haar de laatste keer thuis, in hun vorige huis zag. Een wit gezicht en verre, lege ogen die dwars door haar heen schenen te kijken. Ze had willen schreeuwen, ze had haar moeder door elkaar willen rammelen, ze had haar willen slaan. Alles, alles om haar maar terug te halen.”

Daar komt nog bij dat het gezin (Julia, vader en de twee tweelingbroertjes) verhuist naar een oud poorthuis in moeders geboortedorp. Weg vertrouwde omgeving met de vertrouwde school, de vertrouwde vriendinnen, zelfs haar vertrouwde verkering!

Een heel nieuw leven moet ze beginnen, zonder de steun van haar moeder. Maar toch, in het dorp krijgt Julia nieuwe contacten: zoals een spontane vrolijke vriendin Willemijn met diens oudere broer Bas, die vanaf het begin een oogje op haar heeft. Dankzij de hulp van onder anderen Willemijn komt ze meer te weten over het verleden en vooral de jeugd van haar moeder en haar tante. Beiden waren befaamde balletdanseressen, een kunstzinnige hartstocht die ook Julia geërfd heeft. Veel steun krijgt Julia van haar moeders vroegere balletlerares, en ook van haar vader, met wie ze eindelijk een diepgaand gesprek heeft. Over haar moeder en over God.

„„Waarom heeft God Frederique dan dood laten gaan?” zegt ze hard.

„Daar heb je toch ook voor gebeden?” Ze had God gesmeekt, maar Frederique was toch gestorven. Haar vader haalt zijn schouders op. „Ik weet het niet. Bidden wil niet zeggen dat je God naar je hand kunt zetten, zoals jij het bedacht hebt. Soms bedenkt God andere dingen voor ons, waar we zelf niks van snappen. Maar dat wil nog niet zeggen dat je dan net zo goed niet kunt bidden!””

Zoals gezegd: het loopt goed af; Julia krijgt haar moeder terug en ze wordt intens gelukkig met Bas. Een boeiende meisjesroman, die ook gewaardeerd kan worden door heel veel jongens.

Joegoslavië

Van Miriam, uit ”Het fotomysterie” van Jack Didden, zijn plotseling beide ouders verdwenen. Wel vindt ze de handtas van haar moeder. „Hij was open en de inhoud lag verspreid over de grond.” Als ze de volgende dag wéér thuiskomt, is het hele huis in wanorde: er zijn inbrekers geweest en die hebben duidelijk naar iets gezocht. Maar naar wat? Wanhopig ongerust zoekt ze steun bij haar vriendin Femke. De vader van Femke schakelt de politie in, maar die kan in eerste instantie niet zo veel uitrichten, behalve voor wat bewaking zorgen.

Daarom gaat Miriam dapper zelf op onderzoek uit. Ze ontdekt dat haar moeder met lippenstift woorden op de muur heeft geschreven en die betekenen het begin van een oplossing van het raadsel. Al schitteren moeders aanwijzingen bepaald niet door duidelijkheid en al brengt een televisieprogramma Miriam zeer toevallig op het juiste spoor. Ze had moeders aanwijzingen dus evengoed helemaal niet kunnen begrijpen. En wat dan?

Door dit toeval ontdekt ze dat het om een fotorolletje gaat. Heeft de geheimzinnige, in het zwart gehulde figuur die ze telkens in haar omgeving ontdekt, ermee te maken? En wat is de rol van die joviale oom Albert? Langzamerhand wordt het Miriam duidelijk dat ook de oorlog in Joegoslavië een belangrijk gegeven is in het mysterie.

Plotseling slaan de Joegoslavische (oorlogs)misdadigers hard toe: Miriam wordt gevangen genomen en in contact gebracht met haar eveneens gevangen ouders. Door slim te handelen weet ze aan haar vervolgers te ontsnappen. En de politie is juist op tijd.

”Het fotomysterie” is wel het spannendste van de drie hier besproken boeken, maar het verdriet van de drie hoofdpersonen om het gemis is steeds even groot. Wat taalgebruik betreft valt er op twee van de drie titels echter het nodige aan te merken: zowel in ”Een heel bijzondere hond” als in ”Het fotomysterie” valt nogal eens een vloek.