Maar Bush, die volgend jaar democratisch herkozen hoopt te worden als president van de VS, is niet voor democratie als dat de internationale diplomatie in de weg zit. Hij waarschuwde dinsdag de politieke leiding van Taiwan tegen plannen om een referendum te houden over China’s groeiend wapenarsenaal langs de kust tegenover het eiland. Dat referendum moet plaatsvinden ten tijde van de verkiezingen volgend jaar maart.

„De commentaren en acties van de Taiwanese politiek leider duiden erop dat hij bereid is om eenzijdige beslissingen te nemen over de status-quo en wij zijn daar op tegen”, aldus Bush dinsdag. Aanleiding voor Bush’ opmerkingen waren niet zozeer de plannen van de Taiwanese president Chen Shui-bian voor een referendum, dan wel de aanwezigheid in Washington van China’s nieuwe premier Wen Jiabao, die een eerste bezoek aan de VS brengt.

Washington heeft China nodig als bemiddelaar in de moeizame dialoog met Pyongyang over de nucleaire opbouw van Noord-Korea, in de strijd tegen het internationaal terrorisme en in het dispuut over Amerika’s groeiend handelstekort met China. Redenen te over om de belangrijke Chinese gast -die bij wijze van uitzondering werd ontvangen met negentien saluutschoten- te paaien met een agressieve verklaring tegenover Taiwan dat Peking beschouwt als een afvallige provincie.

Witte-Huiswoordvoerder Scott McClellan ontkende later dat er een wijziging was gekomen in Washingtons beleid dat uitgaat van één China, hoewel de VS de belangrijkste handelspartner en wapenleverancier van Taiwan blijven. Nog geen uur na Bush’ dreigende taal aan het adres van Taiwan, verklaarde de Taiwanese president Chen Shui-bian in Taipei tegenover een groep Amerikaanse parlementariërs dat er niets mis was met zijn plan voor een referendum.

„Wij willen dat China de raketten waarmee het Taiwan bedreigt ontmantelt en ik wil de bevolking de mogelijkheid geven om zich daarover uit te spreken”, aldus Chen. In gesprekken met zijn Amerikaanse gastheren sprak Wen Jiabao de zorg uit, dat het Taiwanese referendum een eerste stap op weg naar onafhankelijkheid zou zijn. Peking heeft altijd gezegd dat een formele onafhankelijkheidsverklaring van Taiwan reden voor oorlog zou zijn.

De opmerkingen van Bush vielen slecht bij de conservatieve Republikeinse achterban van de president. Gary Schmitt, voorzitter van het neoconservatieve Project for the New American Century (fervent pleitbezorger van de Amerikaanse invasie van Irak), zei dat de opmerkingen van de president riekten naar een „opportunistische verzoeningspolitiek tegenover de Chinese dictator.” Premier Wen benadrukte dinsdag in Washington dat Peking een vreedzame hereniging met Taiwan nastreeft.