De Nederlandse Spoorwegen (NS) moeten een boete van 2,75 miljoen euro betalen, omdat reizigers niet tevreden genoeg zijn over de dienstverlening van het bedrijf (RD 19-2). Een goede zaak. De opsplitsing van de Nederlandse Spoorwegen in NS, Pro Rail en Ned Train heeft weinig voordelen opgeleverd voor de reiziger. ‘Spoorwegenland’ is veel te verbrokkeld door al deze verzelfstandigingen en herindelingsoperaties. De reiziger is daarvan de dupe.

De NS zeggen te luisteren naar de reiziger. Maar hoe komt het dan toch dat er vrijwel iedere dag te korte treinen rijden, waardoor reizigers noodgedwongen moeten staan? Soms sta je als haringen in een ton.

Dagelijks wordt de trein gecontroleerd op het aantal reizigers. De conducteur vult een staat in, op het perron waar een trein vertrekt loopt iemand rond die het aantal reizigers in de gaten houdt. Bovendien verricht een particulier bedrijf periodiek tellingen. Meetgegevens voldoende. Ondertussen blijven het onbehagen en ongenoegen over overvolle treinen. Soms heb ik de indruk dat conducteurs het ook niet meer weten en zich daarom de hele reis maar niet meer laten zien. Ze zijn de kritiek van reizigers zat, en terecht. Er is een fatsoenlijke afspraak gemaakt door de staatssecretaris: op de lange afstand moet iedereen kunnen zitten. De praktijk is veelal anders.

Risico

Een voorbeeld. Op 23 november kwam er om 11.55 uur een trein binnen op Rotterdam Centraal. De trein bestond uit twee treinstellen. Een medewerker van Pro Rail heeft op zijn briefje staan: trein splitsen. Maar op het perron staan zo veel mensen dat iedereen snapt dat die er nooit allemaal in passen. En inderdaad, tot Amersfoort moeten mensen staan. De meest simpele oplossing zou zijn: Pro Rail belt Pro Rail om even te overleggen of treinsplitsing wel zinvol is in plaats van slaafs het voorschrift op het briefje te volgen.

Ik heb weleens gedacht: stel je voor dat er iets zou gebeuren in deze trein waardoor reizigers enkele uren opgesloten zitten. Is dat menselijk en vol te houden? Waarom neemt Pro Rail dagelijks dit risico?

Inderdaad is er de geldterugregeling. Het uitgangspunt bij de introductie van deze regeling was: compensatie voor de reiziger die hinder heeft van een vertraging gedurende de treinreis. Het is echter een doekje voor het bloeden. Door een vertraging van enkele minuten ontstaat soms een vertraging van een halfuur tot een uur. De reizigers staan gewoon in de kou.

Werkzaamheden

Pro Rail is de meest ongrijpbare speler in de treinensoap. Tegelijkertijd heeft deze organisatie veel invloed. Vorig jaar waren er in de herfstvakantie veel te veel grote werkzaamheden aan het spoor gepland. Door slechte coördinatie leidde dat ertoe dat er soms nauwelijks materieel was aan de ene kant van de werkzaamheden. Reizigers die ervoor kozen om een omreisroute te nemen, kwamen terecht in overvolle treinen.

In de komende maanden staan opnieuw enkele grote werkzaamheden gepland. Onder meer bij Den Bosch, Schiphol en Zwolle. De vraag is of Pro Rail het nu beter oppakt of blijft het advies: wegblijven. Dat laatste is voor veel reizigers echter geen alternatief. Hun werk gaat door.

OV-chipkaart

Ook over de OV-chipkaart is een boekje open te doen. Er is denk ik geen reiziger te vinden die voluit zal zeggen dat het een verbetering is. Het papieren kaartje zou achterhaald zijn. Dat zal zo zijn, maar het gaf wel het gemak van onderweg nergens meer aan te hoeven denken. Nu kom je soms thuis met tien in- en uitcheckmutaties op één dag, alleen omdat je twee of zelfs drie vervoerders hebt gebruikt. Het is toch niet bijzonder ingewikkeld om een systeem te bedenken dat zelf uit kan rekenen hoe de reisweg is geweest?

Een voorbeeld. Stel, we reizen van Buitenpost naar Goor. Dan kan het systeem toch zelf berekenen dat Arriva, NS en Syntus een deel van de reisprijs ontvangen? Maar nee, voor deze reis zijn zes (!) handelingen van de reiziger nodig. Is het vreemd dat een reiziger soms de kluts kwijtraakt? Ondertussen zijn de rapen gaar als er één mutatie niet klopt.

Met een papieren kaartje zou je nergens last van hebben gehad. De reiziger krijgt het dwangbevel om de OV-chipkaart te gebruiken. De vervoerders misbruiken massaal hun machtspositie om een onvolwaardig product op te dringen.

Ov-bedrijven, steek uw hand eens in eigen boezem! En politici: blijf niet afzijdig toekijken, maar grijp krachtig in. U heeft destijds uw fiat gegeven aan de vele splitsingen. De reizigers zijn er de dupe van.

De auteur is fervent treinreiziger. Hij heeft inmiddels 1,2 miljoen kilometer afgelegd op het spoor.