Vrijdag is het weer raak: lege plekken in de klas. De kinderen zijn ziek gemeld, maar in werkelijkheid met hun ouders op wintersport. Omdat de vliegtickets een dag eerder goedkoper zijn. Of omdat het appartement nu eenmaal alleen van zaterdag tot zaterdag te huur is en je in ellenlange files staat als je pas vrijdagmiddag vertrekt.

Deze vorm van spijbelen lijkt de afgelopen jaren populairder geworden, vooral op basisscholen. Van alle spijbelgevallen gaat het in één op de tien gevallen om zogeheten luxeverzuim. Tot verdriet van scholen en gemeenten, die de laatste jaren dat spijbelen harder aanpakken.

Zo zijn Amsterdamse leerplichtambtenaren zelfs een tijd naar Schiphol gegaan om daar aan alle kinderen die ze zagen te vragen waarom ze niet op school zaten. Door die aanpak is het verzuim in de hoofdstad iets gedaald.

In Nijkerk spijbelden vorig schooljaar 24 kinderen om eerder op vakantie te kunnen. Geen groot aantal, volgens de gemeente, en dat komt doordat Nijkerk voorafgaand aan alle school­vakanties controles uitvoert.

„Bij leerlingen die ziek zijn gemeld, gaan we op huisbezoek”, zegt de woordvoerder. „Zijn de ouders niet thuis, dan doen we een kaartje in de bus met het verzoek contact met ons op te nemen. Als blijkt dat er sprake is van luxeverzuim, wordt er direct een proces-verbaal opgemaakt.”

Goeree-Overflakkee zou dit jaar zelfs zo streng gaan controleren dat overtreders een taakstraf of een gevangenisstraf boven het hoofd hangt. „Onzin”, zegt de voorlichtster van de gemeente. „Ik heb geen idee hoe dat in het nieuws is gekomen. Wij controleren zoals de meeste gemeenten steekproefsgewijs scholen een dag voor de vakantie. Ouders van afwezige kinderen lopen dan het risico dat ze een telefoontje of huisbezoek krijgen.”

Kinderen zijn tot hun achttiende verjaardag leerplichtig. Wie leerplichtig is, mag alleen met toestemming van de school ”luxe spijbelen”. Scholen geven die toestemming echter zelden of nooit. In het geval een kind jaarlijks vijf dagen of meer luxespijbelt, gaat het openbaar ministerie over tot vervolging van de ouders. Ook als het verlof wel is aangevraagd, maar de school geen toestemming heeft gegeven. In alle overige gevallen volgt een geldboete van 100 euro. Als ze vaker worden betrapt, loopt dat bedrag overigens wel fors op.

„Terecht, want die ouders geven het slechte voorbeeld aan hun kinderen”, zegt Carry Rozemond, voorzitter van Ingrado, de brancheorganisatie van leerplichtambtenaren. Zij heeft overigens niet de indruk dat deze vorm van spijbelen toeneemt. „Omdat we vaker controleren, komt het meer aan de oppervlakte, maar dat betekent niet dat het eerder niet net zo vaak gebeurde.” Voor haar is het simpel: „School is school en vakantie is vakantie. Laten we dan ook afspreken dat we ons daar allemaal aan houden.”