Het advies van een regeringswoordvoerder in Washington is symbolisch voor het wereldwijde wantrouwen over de eerlijkheid van de verkiezingen van afgelopen zondag. De Amerikaanse woordvoerder had handige tips voor democratie in Rusland: „Een vrije pers, politieke partijen, respect voor de wet om er een paar te noemen, dat zou er moeten komen.”

Waarnemers bij de verkiezingen stellen dat Rusland verkiezingen hield die niet voldeden aan essentiële democratische criteria. Dat verklaart mogelijk de monsterzege van de regeringsgetrouwe kandidaten die straks circa tweederde van de Doema kunnen bevolken.

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) heeft ernstige twijfels geuit „over het democratische gehalte.” Het hele staatsapparaat heeft zich niet alleen uitgesloofd om de volksraadpleging te houden, maar ook om ervoor te zorgen dat kiezers de „poetinisten” van Verenigd Rusland tot hun favoriete politieke verbond kozen.

De verkiezingen van zondag betekenen volgens OVSE-functionaris Bruce George een achteruitgang voor de democratie in Rusland. President Poetin, die zijn getrouwen zo massaal zag winnen, uitte maandag een tegenovergestelde mening. Hij meent dat de stembusgang „een nieuwe stap voor de versterking van de democratie in de Russische federatie” is.

Wat de precieze uitkomst wordt, is nog niet bekend door het gecompliceerde stelsel waarbij 225 zetels, de helft van de zetels in de Doema, rechtstreeks door de politieke partijen worden betwist en de andere helft door personen die via een districtenstelsel kandidaat zijn. Maar waarnemers verwachten dat de getrouwen van Poetin op een zeer grote meerderheid kunnen rekenen aangezien uit de districten geen grote verrassingen meer worden verwacht.

De uitslagen bieden de president naar verwachting de mogelijkheid om zijn herverkiezing in maart 2004 zeker te stellen. Voorts kan hij met tweederde van de Doema achter zich de grondwet naar believen vertimmeren. Hij zou dan in 2008 weer kunnen worden herkozen. De inmiddels bijna vier jaar regerende Poetin blijft met of zonder propaganda in de media kennelijk zeer populair.

Verenigd Rusland heeft circa 37 procent van de stemmen behaald en dat is meer dan twee keer zo veel als welke andere partij dan ook. De grote verliezers zijn de communisten. Die beleefden onder leiding van Gennadi Zjoeganov zondag hun tweede ondergang. Circa tien jaar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie hadden ze zaterdag nog 24 procent van het electoraat over, maar dat percentage slonk zondag tot minder dan 13. Zjoeganov wijt dit niet aan weinig aanhang maar aan de oneerlijkheid van de verkiezingen, die hij als „een beschamende farce” omschreef. Het was volgens Zjoeganov zondag „een misselijkmakend spektakel dat om onduidelijke redenen verkiezingen werd genoemd.”

Een deel van de communisten is overgelopen naar een nationalistische afsplitsing, de partij Moederland, die door mannetjesmakers in het Kremlin zou zijn bedacht om de communistische oppositie uit te hollen. Moederland verraste zondag met het binnenhalen van 9 procent van de stemmen.

Voor de in Westerse zin liberale partijen Jabloko en SPS heeft de democratie opgehouden te bestaan. Zij haalden de kiesdrempel van 5 procent niet eens en Jabloko-chef Javlinsky treurde maandag dat er een autoritair regime in Rusland is gevestigd. Dat is iets wat de Liberaal-Democraten, die liberaal noch democratisch zijn, wel aanspreekt. Deze partij onder leiding van de nationalist Zjirinovsky kreeg bijna 12 procent en heeft nog kansen de resterende communisten van de tweede plaats te stoten met de uitslagen uit de districten.