De westerse lidstaten legden er de nadruk op dat Mugabe, niet zij, het isolement van het in ernstige problemen verkerende Zimbabwe vergroot. Britse minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw noemde de Zimbabwaanse terugtrekking uit het Gemenebest „geheel in overeenstemming met het karakter” van de Zimbabwaanse regering. Joaquim Chissano, president van Mozambique en voorzitter van de Afrikaanse Unie, sprak echter van een ramp.

Mugabe voerde zondagavond kort voor het einde van een top van het Gemenebest in Nigeria zijn dreigement uit om alle banden met het Gemenebest te verbreken als dit de schorsing van Zimbabwe niet ongedaan zou maken. „Het is wegwezen en wegwezen zal het zijn”, aldus de regering in een verklaring vanuit Zimbabwe.

Zimbabwe is anderhalf jaar geleden na frauduleuze verkiezingen door het Gemenebest geschorst. In een officiële verklaring eiste Mugabe opheffing van de schorsing. „Ieder ander besluit over Zimbabwe dat hieraan niet voldoet, hoe zoet verwoord ook, betekent dat Zimbabwe nog steeds ondergeschikt is aan het Gemenebest. En dat is onaanvaardbaar”, aldus de verklaring.

Straw voorspelde dat Mugabe het besluit nog komt te betreuren. Hij wees er ook op dat Mugabe niet altijd in Harare de macht in handen zal hebben en dat andere landen tijdelijk het Gemenebest hebben verlaten, waaronder Nigeria. Mugabe had de steun van onder meer Zuid-Afrika, dat zich verzette tegen verlenging van de schorsing.

De Zimbabwaanse oppositie schaarde zich achter de westerse leden van het Gemenebest. De secretaris-generaal van de oppositiepartij Beweging voor Democratische Verandering (MDC), Welshman Ncube, noemde de terugtrekking „duidelijk niet in het belang van Zimbabwe en zijn volk.” Mugabe „probeert te voorkomen dat het land opnieuw een democratie wordt.”

De beslissing tot terugtrekking uit het Gemenebest is genomen zonder instemming van het kabinet en daarom onwettig, zei secretaris-generaal Welshman Ncube van de MDC. Mugabe kondigde de terugtrekking van zijn land zondag aan. Hij deed dat, nadat de regeringsleiders van het Gemenebest tijdens hun top in Nigeria hadden besloten de schorsing van Zimbabwe wegens ondemocratisch gedrag voor onbepaalde tijd te verlengen. De president noemde die stap onacceptabel.

Zimbabwe, net als de meeste andere Gemenebestleden een voormalige Britse kolonie, werd vorig jaar geschorst. Dat gebeurde nadat Mugabe in maart was herkozen in verkiezingen die volgens waarnemers bol stonden van geweld en fraude. Zuid-Afrika, Namibië en Mozambique pleitten de afgelopen dagen voor volwaardige terugkeer van Zimbabwe in het 54 leden tellende samenwerkingsverband.

De Britse minister Straw van Buitenlandse Zaken zei maandag dat hij zich verheugt op de terugkeer van Zimbabwe in het Gemenebest als in het land de democratie is hersteld. De bewindsman voorspelde dat Mugabe nog spijt zal krijgen van zijn beslissing. De Britse premier Blair had eerder al verklaard dat het besluit om Zimbabwe verder uit te sluiten, een juiste uitkomst van de top was.