Om het tekort op te vangen werken rederijen noodgedwongen met buitenlandse bemanningen. „Maar wanneer je meerdere nationaliteiten aan boord hebt kunnen er communicatieproblemen optreden”, zegt Netelenbos. De KVNR probeert jongeren met campagnes te interesseren voor een baan op zee. En dat begint te lukken. „Vorig jaar zijn er 93 leerlingen meer aan een maritieme mbo-opleiding begonnen dan in 2012.”

Mensen hebben een verkeerd beeld van het zeemansbestaan, vindt Netelenbos. Je bent lang van huis, het is saai aan boord, het loon is bescheiden… Niets is minder waar, zegt ze. „Een pas afgestudeerde mbo’er krijgt toch algauw 3000 euro per maand mee. En wie op de grote vaart een halfjaar van huis is krijgt daarna een halfjaar vrij. En dan bedoel ik écht vrij.”

„De communicatiemiddelen aan boord zijn optimaal”, vult Arno Siereveld aan. Hij is teamleider van de afdeling scheepvaart van het Maritiem en Logistiek College De Ruyter, onderdeel van mbo-instelling Scalda. „Je kunt gewoon mailen met je dierbaren en soms ook skypen.”

Peter Harts, coördinator van de hbo-opleiding tot maritiem officier aan de De Ruyter Academy in Vlissingen, voorziet dat het tekort aan maritiem personeel nog groter wordt als de economie aantrekt. „Dan zal de transportsector groeien. Aangezien 90 procent van het wereldwijde goederenvervoer per schip gaat, zal de vraag naar personeel toenemen.” Harts voorziet ook een groeiende vraag naar hoogopgeleid personeel aan boord van speciale transportschepen die worden ingezet in offshore, baggersector en waterbouw, zoals kabelleggers, pijpenleggers en kraanschepen.

Voordeel van het personeelstekort is dat elke afgestudeerde stuurman of scheepswerktuigkundige een baangarantie heeft. „Wie klaar is met zijn stage krijgt meteen een arbeidscontract in zijn handen gedrukt”, weet Siereveld. De KVNR benadert jongeren om hen met het maritiem onderwijs in aanraking te brengen. Onder het motto ”Zeebenen gezocht” gaan reders de bovenbouw van basisscholen langs. Jongeren vanaf 14 jaar kunnen in de zomervakantie een varende stage doen aan boord van een (koopvaardij)schip. Vorig jaar hebben ruim 700 jongens en meisjes dat gedaan.

Maar ook de crisis helpt een handje. Netelenbos: „Veel ouders vinden zo’n baangarantie heel interessant. Wij merken dat een toenemend aantal ouders zijn kind om die reden adviseert om in deze onzekere tijd voor een maritieme opleiding te kiezen.” Siereveld signaleert dat ook de jongeren zelf „best onder de indruk” zijn van die zekerheid.

Het tekort aan personeel is niet los te zien van de snelle doorstroming in de scheepvaart, beaamt zowel Netelenbos als Siereveld en Harts. Daardoor is er altijd wel nieuw bloed nodig. Want zeevarenden verruilen hun baan op zee gemiddeld na een jaar of zeven voor een job aan land: bij het loodswezen, de scheepvaartbegeleiding, de Scheepvaartinspectie, als maritiem schade-expert bij een verzekeraar, als technisch-nautisch ondersteuner op een scheepvaartkantoor of als havenmeester. Harts: „De verantwoordelijkheden die ze aan boord hebben gekregen en de maritieme praktijkervaring komen op de wal heel goed van pas.”

Afgelopen weekeinde hield het maritiem onderwijs in Zeeland de jaarlijkse open dag in Vlissingen. Siereveld stelt vast dat de belangstelling groter was dan in voorgaande jaren.

Harts zou het wel weten als hij nog jong was: „Het leven als zeevarende is uitdagend en afwisselend. Je komt nog eens ergens en je leert verantwoordelijkheid te nemen en te improviseren.”