„We zijn het zat.” Met deze woorden opende een Italiaans dagblad zijn zaterdageditie. Daarboven was een grote foto van premier Silvio Berlusconi geplaatst. Deze voorpagina geeft de sfeer aan die onder een groot deel van de Italianen heerst. Ze hebben genoeg van Berlusconi en van de maatregelen van zijn regering die vooral negatief zouden uitvallen voor de ’gewone man’.

De centrumrechtse meerderheid in het parlement wil de pensioendruk verlagen. De maatregel zou betekenen dat Italianen vanaf 2008 pas recht hebben op een volledige pensioenuitkering na veertig jaar arbeid of bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Nu nog geldt dat bij 35 jaar werken of tot het jaar waarin men 57 wordt.

Italianen klagen ook dat de regering wel goed zorgt voor wie het missen kan. Zo is de successiebelasting voor het grootste gedeelte afgeschaft. Wie een woning zonder bouwvergunning heeft neergezet, mag die in het kadaster laten opnemen zonder dat hij voor die illegale activiteit wordt gestraft.

De wetgeving die Berlusconi’s eigen macht consolideert, ligt eveneens slecht. Het doet wat vreemd aan dat Berlusconi sinds kort niet meer van rechtswege kan worden aangeklaagd wegens een wet die de premier onschendbaarheid biedt. Een nieuwe mediawet, die vorige week werd aangenomen, geeft Berlusconi’s eigen mediabedrijf veel voordelen.

De populariteit van de regering is gezakt tot een historisch dieptepunt. Bijna twee jaar geleden had meer dan de helft van de Italianen vertrouwen in de regering. Nu is dat nog maar 30 procent. Het vertrouwenscijfer voor de premier is gedaald van bijna 70 procent tot nog geen 45 procent. Als nu verkiezingen zouden worden gehouden, wint de centrumlinkse oppositie. Dat blijkt uit twee opiniepeilingen. Wel zouden daarvoor alle oppositiepartijen één kieslijst moeten ondersteunen. De laatste keer dat de oppositie daarin slaagde, was zeven jaar geleden. Toen won ze dan ook van Berlusconi.

Bij de demonstratie van afgelopen zaterdag kwamen de frustraties van veel Italianen, de vakbonden en de linkse oppositie aan de oppervlakte. ”Nee tegen Berlusconi, nee tegen de nieuwe overheidsbegroting”, staat op een bord. Een man zegt dat hij al 32 jaar vakbondslid is, maar dat het nu „een van de moeilijkste momenten is.” Iemand heeft met veel sarcasme op een spandoek geschreven: ”Berlusconi, gezien het feit dat je geen genade kent: schaf ook maar de AOW af”.

Op het podium van het grote Sint-Jansplein houdt Guglielmo Epifani tegen het middaguur een toespraak. Hij is voorzitter van CGIL, grootste vakbond van Italië met zo’n 5 miljoen ingeschrevenen. „Wie de balans opmaakt van de dertig maanden die de regering-Berlusconi aan de macht is, constateert dat ons land armer, verdeelder en onveiliger is geworden.” Een mensenmenigte juicht hem langdurig toe.

Een andere vakbondsleider, van de christen-democratische federatie (3 miljoen leden), klaagt in zijn toespraak dat er geen dialoog is met de regering en geen ruimte voor onderhandeling. De regering is op het vlak van de arbeidswetgeving zo eensgezind dat elk wetsvoorstel moeiteloos door het parlement komt.

Volgens de organisatoren waren zaterdag 1,5 miljoen mensen op de been. De politie hield het op 250.000 demonstranten. Neutrale commentatoren schatten het aantal op ongeveer een miljoen. Plaatsvervangend premier Gianfranco Fini zei namens de regering dat zij „niet toegeeft aan demonstraties.” Berlusconi was in Tunesië op staatsbezoek en vond het, tegen zijn gewoonte in, niet nodig om te reageren.

De minister van Werkgelegenheid was de enige die verzoenende woorden sprak door voor aanstaande donderdag een bijeenkomst met de sociale partners te beleggen. Maar hij zei bij voorbaat geen water bij de wijn te doen. De minister vroeg zich af wat de pensioenplannen van de vakbonden zijn. Die lijken zich alleen bezig te houden met het verdedigen van de huidige, hier en daar erg royale arbeidsvoorwaarden.

Italië moet het pensioensysteem hervormen, wil de financiële druk in de toekomst niet ondragelijk worden. Nu reserveert Italië al bijna 14 procent van het bruto binnenlands product voor oudedagsvoorzieningen. In de komende decennia kan dat oplopen tot 20 procent.