„In sommige regio’s staat het water ons tot aan de lippen”, zo staat in het manifest. „Het huidige beleid waarin de verkoop van cannabis vanuit coffeeshops is toegestaan en de teelt van deze drugs illegaal is, mag misschien wel werken in de Haagse werkelijkheid, maar is voor ons als bestuurders van de Nederlandse steden steeds meer onacceptabel. En heeft diep ingrijpende consequenties voor de volksgezondheid, de leefbaarheid en de veiligheid in onze steden”, meldt het manifest, een initiatief van burgemeester Depla van Heerlen, burgemeester Van Gijzel van Tilburg en wethouder Everhardt van Utrecht.

Doordat er nu geen toezicht is op de teelt van cannabis loopt de gezondheid van de gebruikers gevaar, stellen de onderschrijvers van het manifest. „De samenstelling en kwaliteit van de cannabis is onbekend door het ontbreken van toezicht op het productieproces. De wijze van telen bepaalt uiteindelijk de schadelijkheid voor de gebruiker, bijvoorbeeld onaanvaardbaar hoge thc-percentages (thc is de werkzame stof in cannabis, red.) of de aanwezigheid van chemische bestrijdingsmiddelen.”

De illegale teelt van hennep „op duizenden zolderkamertjes” leidt in heel Nederland tot branden in woonwijken, signaleren de burgemeesters. „Maar ook het bevoorraden van de coffeeshop is voor toevallige passanten, bezoekers, personeel en exploitanten van de coffeeshop gevaarlijk. Bedreigingen en afpersing komen geregeld voor, ook midden op straat.”

De stadsbestuurders stellen dat er een „omvangrijk crimineel schaduwcircuit” is ontstaan. „Liquidaties, omkopingen en vermenging van de boven- en onderwereld zijn het gevolg. Maar liefst 77 procent van de opsporingsonderzoeken naar meer ernstige vormen van georganiseerde criminaliteit is drugsgerelateerd. Daarvan is het aantal softdrugsgerelateerde zaken de afgelopen jaren toegenomen.”

De klagende steden willen er niet van weten dat internationale verdragen regulering van de wietteelt niet zouden toestaan. „Dit is een eenzijdige en negatieve uitleg van de verdragen. Deze interpretatie lijkt vooral politiek te zijn ingegeven. Initiatieven in de Verenigde Staten en Uruguay, maar ook in België en Spanje, bewijzen het tegendeel.”

Bij minister Opstelten kregen de 35 steden vrijdag duidelijk nul op het rekest. „Reguleren kan niet en zal niks opleveren”, aldus de bewindsman, die geen aanleiding ziet „om enig ander standpunt in te nemen”, zo zei hij na afloop van de ministerraad.

Opstelten wees erop dat er in politie- en justitiekringen precies zo wordt gedacht en dat hij ook met de internationale betrekkingen rekening heeft te houden. Opstelten wil de burgemeesters graag een helpende hand toesteken, maar dan om samen overlast en criminaliteit te bestrijden. Hij wil het land intrekken om te praten over de aanpak van overlast en criminaliteit.

Elke hoek

Internationale verdragen hoeven een regulering van wietteelt niet in de weg te staan, zegt desgevraagd prof. mr. dr. Jan Brouwer, hoogleraar algemene rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen en vrijdag een van de sprekers op de wiettop. „In verdragen is geregeld dat de teelt strafbaar gesteld is, maar dat wil nog niet zeggen dat die teelt actief moet worden vervolgd.”

Brouwer is voor regulering van de wietteelt. Volledige legalisering, zoals bij tabak en alcohol, gaat hem te ver. „We moeten niet willen dat cannabis op elke hoek van de straat te koop is.”