De toeslagenkwestie; waar ging het mis?
DEN HAAG. Onder zware politieke druk zegde staatssecretaris Weekers (Financiën) vorig jaar toe het toeslagensysteem van de Belastingdienst fraudebestendiger te maken. Onvoldoende regie op de uitvoering brak hem op. Vier vragen.
Waarom moest het toeslagensysteem ook al weer fraudebestendiger worden gemaakt?
Voor Bulgaarse fraudeurs was het een fluitje van een cent om zich zogenaamd in te schrijven op een Nederlands adres en vervolgens huur- en zorgtoeslagen te incasseren, zo bleek vorig jaar. Veel ten onrechte uitgekeerde toeslagen bleken ook nog eens lastig terug te vorderen. Weekers moest daarop daadkracht tonen met een antifraudeplan.
Waar kwam dat plan op neer?
Alle burgers en bedrijven mochten voortaan maar één bankrekeningnummer opgeven voor hun toeslagen. Uit het miljoenenbestand van toeslagontvangers moest de Belastingdienst dus onder forse tijdsdruk de namen filteren van degenen die hun diverse toeslagen nog ontvingen op meerdere bankrekeningen. Opgegeven rekeningen waarover twijfel bestond moesten opnieuw worden geverifieerd.
Wat ging er mis?
Het uitzoek- en controlewerk nam onverwacht zo veel tijd in beslag dat de uitbetaling aan meer dan 100.000 personen of bedrijven tijdelijk moest worden stopgezet. Onbedoeld deed de Belastingdienst dat al in duizenden gevallen alvorens dat bij de gedupeerden aan te kondigen. Opheldering vragen bij de Belastingtelefoon had weinig zin; op sommige dagen kreeg slechts 37 procent van de bellers een ambtenaar aan de lijn. Brieven die moesten aansporen tot het doorgeven van een juist rekeningnummer waren te algemeen getoonzet. Veel mensen konden daar niet uit afleiden dat ze in actie moesten komen. Duizenden brieven en stopzettingen bleken achteraf bovendien onnodig; van het gros van de aangeschrevenen kon het benodigde rekeningnummer door de Belastingdienst zelf worden achterhaald.
Was Weekers’ val onvermijdelijk?
Het lijkt erop dat Weekers, opgejut door de Kamer, in paniek is geraakt. Anders valt niet te verklaren waarom hij na een rammelende voorbereiding december uitkoos voor deze complexe operatie. Voor de Belastingdienst is dat de drukste maand van het jaar. Misschien was het anders gelopen als hij de haast van de Kamer nog een of twee maanden langer had getrotseerd; maar dat is achteraf speculeren.
