José Rodrigo Arechiga Gambo is zijn naam. Ook wel El Antrax Chino genoemd. Ofwel de Miltvuurchinees. Hij zou leider zijn van een gevreesde Mexicaanse moordenaarsbende van het machtige Sinaloa-drugskartel. Onduidelijk is of de op Schiphol gearresteerde man op doorreis was.

„Misschien was hij op weg naar Rotterdam voor drugsbusiness, maar zeker is dat niet”, zegt dr. Wil Pansters, bijzonder hoogleraar Latijns-Amerika, in het bijzonder Mexico, aan de universiteit van Groningen. „Wellicht wilde hij in Nederland de bloemetjes buitenzetten. Ik heb een tweet voorbij zien komen van de kennelijke baas van het drugskartel. Die laat in grove bewoordingen blijken dat El Antrax Chino wel erg dom is dat hij zich heeft laten oppakken.”

Op grond van –vermoedelijke– beelden van El Antrax Chino die Pansters op internet zag, krijgt hij het beeld van een misdadiger die pronkt met zijn misdaden. „Hij is kennelijk een man die zich laat omringen door vrouwen, dure auto’s, dure boten en zware wapens. Op een van de foto’s op internet zie je de vermoedelijke misdadiger op een troon zitten.”

Hard tegen hard

Lieden als El Antrax Chino verkeren in een milieu waarin extreem geweld wordt gebruikt. „Het gaat in de drugsoorlog hard tegen hard. Het komt voor dat geliquideerde mensen in stukken worden gehakt of aan een brug worden gehangen. Om zo de tegenpartij een duidelijk waarschuwings­signaal te geven.”

Zeker onder jongeren in Mexico oogsten mannen als de Miltvuurchinees bewondering, zegt Pansters. „Zulke misdadigers worden gezien als mensen die het hebben gemaakt. Die ontastbaar zijn, groots en meeslepend leven. Die doen wat ze willen.”

Feit is dat vanuit Zuid-Amerika nogal wat drugs naar onder meer Nederland worden getransporteerd, schetst Pansters. „We hebben hier de grootste haven ter wereld. Er zijn aanwijzingen dat vele kilo’s cocaïne, eventueel via West-Afrika, naar West-Europa worden vervoerd.”

Toch heeft Pansters niet het idee dat Mexicaanse maffiabazen Nederland massaal als domicilie kiezen. „Mexicaanse drugs­criminelen die in Mexico de grond te heet onder de voeten wordt, zullen eerder uitwijken naar landen nabij Mexico, zoals Honduras, El Salvador, Guatemala. Als Mexicaanse misdadigers al naar Europa komen, zullen ze sneller kiezen voor een land als Spanje. Dat land past beter bij hun leefgewoonten en cultuur. Al eeuwenlang heeft Spanje een sterke band met Mexico.”

Russische maffia

Om de politie en conflicten in criminele kringen in eigen land te ontlopen, ontvluchten Russische maffialeden soms hun eigen land en reizen ze naar Europa, schetst Dina Siegel, hoogleraar crimino­logie aan de Universiteit Utrecht. Ze deed onderzoek naar de Russische maffia. „De georganiseerde misdaad is tegenwoordig heel mobiel. Russische maffia vluchten naar landen in Europa waar minder aandacht is voor hun activiteiten. In die landen kunnen ze eventueel nieuwe criminele contacten opdoen.”

In Nederland heeft de Russische maffia geen vaste voet gekregen, daarvan is Siegel overtuigd. „In Neder­land leeft niet echt een grote Russische gemeenschap, waar Russische maffia banden mee aan zou kunnen knopen en waarmee hij bijvoorbeeld illegale zaken kan doen.”

Van een vermenging van de Nederlandse bovenwereld met de Russische onderwereld is volgens haar in ons land nauwelijks sprake. „Nederland is voor de Russische maffia zeker geen hoofdkwartier. In ons land is het corruptieniveau lager dan in veel andere landen. In Nederland kunnen Russische criminelen niet zo makkelijk geld witwassen in onroerend goed. Dat komt omdat er in Nederland een systeem is waar verdachte transacties moeten worden gemeld (MOT, Melding Ongebruikelijke Transacties). Ook de Wet Bibob (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) draagt ertoe aan bij dat criminelen niet zo makkelijk zaken kunnen doen.”

Hennepplantages

De Japanse yakuza (maffia) opereert nauwelijks in Europa, schat Siegel in. „Die zoekt het dichterbij, in Azië. Daar heeft hij zijn afzetmarkten en klanten.”

Oost-Europese criminelen weten ons land wel te vinden, schetst Siegel. „Dan hebben we het over mobiel banditisme. Oost-Euro­peanen komen hier vaak inbreken en stelen. Dat zorgt voor bijvoorbeeld enorme schade bij winkeliers. Die vorm van criminaliteit is een groot probleem en is recentelijk een van de prioriteiten van de politie geworden.”

Vanuit Vietnam komt een „groeiende groep criminelen” naar Nederland, weet Siegel. De ongenode gasten worden „ingehuurd om hennepplantages te onderhouden.” Aziaten weten met criminele activiteiten ook door te dringen in Europa, zegt de criminoloog. „Denk aan matchfixing, dat is wedstrijdvervalsing ten bate van loterijen. Die activiteiten kunnen ze ook vanuit hun eigen land organiseren.”

Als niet-Europese maffialeden zich ophouden in Europa zijn het meestal „niet de grote vissen”, schetst Siegel. „De echte grote maffia­bazen blijven in eigen land. Het is daarom wel opvallend dat onlangs op Schiphol een Mexicaans maffiakopstuk is opgepakt.”

Voor drugsleveranciers uit onder meer Zuid-Amerika is Nederland een „relatief aantrekkelijk transit­land.” „We zijn een land van open grenzen. Vanuit bijvoorbeeld Colombia worden drugs gesmokkeld via de belangrijke haven van Rotterdam. Er is daar een open toegang tot Europa.”

Al met al vindt Siegel niet dat maffiosi uit het buitenland ons land ontwrichten. Ze voegt er wel wat aan toe. „Criminaliteit zal er altijd blijven. Mensen zullen altijd proberen om snel geld te verdienen.”

Afpersingsgeld

Het lijdt voor publicist Emerson Vermaat, schrijver van onder meer de boeken ”Misdaad, migratie en cultuur” en ”Het criminele web”, geen twijfel dat de Italiaanse maffia zich ook buiten de landsgrenzen van Italië begeeft. „De vroegere openbaar aanklager Egbert Bülles in Berlijn schetste in zijn memoires bijvoorbeeld dat een aantal jaren geleden 90 procent van de Italiaanse restaurants in Duitsland gecontroleerd werd door de Italiaanse maffia. De maffia liet de restaurants afpersingsgeld betalen. Uit angst voor represailles stapte bijna niemand naar de politie. In zijn boek beschrijft Bülles hoe maffialeden een stad als Keulen gebruiken om als het ware uit te rusten. Het is denk ik vrij zeker dat de Italiaanse maffia ook in Nederland actief is.”

Dat maffiabendes uit bijvoorbeeld Zuid-Amerika ook in Nederland voet aan de grond krijgen, zou Vermaat niets verbazen. „Europol waarschuwde in 2013 dat machtige Mexicaanse drugskartels zich ook naar Europa begeven. De Mexicanen leveren wapens aan de Italiaanse maffia, zo blijkt uit de memoires van Bülles. Die Mexicaanse maffia, die extreem gewelddadig is, probeert in landen als Duitsland, Spanje en Nederland contacten te leggen. Voor de drugsmaffia is Nederland een belangrijk land. Denk aan de cocaïnesmokkel van Desi Bouterse naar Nederland. Er waren banden met een Colombiaans drugs­kartel. De Nederlandse vrouw Bettien Martens had een hoge positie binnen de Colombiaanse drugsmaffia. Ze werd verliefd op een Colombiaan en rolde zo een drugskartel in.” Turkse, Marokkaanse, Antilliaanse en Surinaamse drugsnetwerken maken gebruik van hun landgenoten in Nederland, betoogt Vermaat.

Jacht op Britse criminelen

Amsterdam als vrijhaven voor zware Britse criminelen. Dat beeld ontstond een jaar of vier, vijf geleden bij de Amsterdamse politie, vertelt woordvoerder Rob van der Veen. Besloten werd om, in samenwerking met onder meer Meld Misdaad Anoniem (Stichting M.), jacht te maken op de Britse misdadigers in onder meer de hoofdstad. Het publiek werd in­geschakeld. Foto’s van voort­vluchtige Britse criminelen werden op internet gezet.

Toenmalig directeur Guus Wesselink van Stichting M. zei in de zomer van 2011: „Gewelddadige zware jongens moeten niet denken dat ze in Amsterdam zomaar hun straf kunnen ontlopen. We moeten voorkomen dat deze mensen opnieuw ernstige delicten plegen, nieuwe slachtoffers maken en ons land onveilig maken.”

De achterliggende jaren zijn tientallen Britten opgepakt, van wie een fors deel in Amsterdam. Van der Veen: „De voortvluchtige Britten kwamen onder meer vanuit Spanje naar Nederland toe. Daar maakte de politie jacht op hen. Als opsporingsmiddel werden daar zelfs afbeeldingen van de criminelen op bierviltjes gezet.”

In een enkel geval toonde een Britse crimineel in Nederland zich opgelucht over een arrestatie, weet Van der Veen. „Het is immers geen pretje om ondergedoken te zitten en voortdurend te denken: Wanneer loop ik tegen de lamp?”

Opsporing van Britse misdadigers blijft de aandacht van de Amsterdamse politie houden, zegt Van der Veen. „We pakken nog met enige regelmaat Britse criminelen op. Als we, voornamelijk vanuit Engeland, maar enige informatie hebben over de verblijfplaats van een Britse crimineel in Amsterdam, zoeken we dat grondig uit.”