Teeven houdt trukendoos nog dicht in zaak Volkert van der G.
De Tweede Kamer debatteerde dinsdag over de vrijlating van Volkert van der G., gadegeslagen door een broer en de oud-chauffeur van Pim Fortuyn. Conclusie: de Kamer heeft er niets over te zeggen, de staatssecretaris bijna niets. Een terugblik in vijf vragen.
Wie had het debat aangevraagd en waarom?
Het debat was begin oktober aangevraagd door PVV-Kamerlid Helder. Haar partij wil dat Van der G. tot 2020 achter de tralies blijft voor de moord op Fortuyn. Van der G. komt vanaf 2 mei echter in aanmerking voor voorwaardelijke invrijheidstelling, omdat hij dan twee derde van zijn straf van achttien jaar uitgezeten heeft.
Maar het openbaar ministerie en de rechter beslissen toch over Van der G.’s invrijheidstelling?
Klopt, maar staatssecretaris Teeven heeft in het verleden de indruk gewekt dat ook hij er wat over te zeggen heeft. Zo zei hij in december nog in de Kamer dat Van der G. niet vervroegd in vrijheid zal worden gesteld, „als dat gepaard gaat met maatschappelijke onrust.” Helder daagde Teeven dan ook uit om uit te leggen wat hij nu gaat doen.
Hoe redde Teeven zich uit het debat?
Met een gedegen juridisch betoog, waarin hij dit keer wel helder uitlegde dat het OM als eerste aan zet is. Dat heeft drie keuzemogelijkheden.
De eerste is Van der G. vrijlaten met als enige voorwaarde dat hij tot het definitieve eind van zijn gevangenisstraf in mei 2020 geen strafbare feiten pleegt.
De tweede is Van der G. vrijlaten met het opleggen van bijzondere voorwaarden, zoals een meldplicht, een contactverbod (met nabestaanden), en/of een locatieverbod.
Komt justitie tot de slotsom dat het risico van recidive ook met het opleggen van bijzondere voorwaarden onvoldoende valt in te perken, dan komt de derde mogelijkheid in beeld: een vordering tot uitstel of afstel van de voorwaardelijke invrijheidstelling indienen bij de rechtbank, die daar vervolgens over beslist.
Zo’n vordering moet uiterlijk een maand voor de voorwaardelijke invrijheidstelling worden ingediend, in de zaak-Van der G. dus uiterlijk op 2 april.
Alleen in dat laatste stadium kan Teeven overigens weer even in beeld komen: hij kan het OM alsnog verzoeken een vordering in te dienen als justitie tot de slotsom komt dat zo’n actie niet hoeft.
Hoe reageerde de Kamer op zijn verhaal?
Met uitzondering van de PVV en de Groep Bontes positief. Vanwege zijn bescheiden opstelling lieten PvdA en SP kritiek op Teevens eerdere uitlatingen achterwege.
Van D66 en de CU had Teeven zijn gedegen verhaal wel eerder mogen doen. De VVD wil nog steviger verankeren dat een gedetineerde zijn voorwaardelijke invrijheidstelling alleen met goed gedrag kan verdienen. De SGP wil naar een systeem waarin een gedetineerde een opgelegde celstraf in beginsel volledig moet uitzitten.
Alleen de PVV blijft erbij dat Teeven het OM nu al om een vordering moet vragen. Het Kamerlid Bontes eiste dat op Teevens departement „de hele juridische trukendoos” opengaat.
Hoe groot is de kans dat Van der G. op 2 mei op vrije voeten komt?
Dat is na gisteren nog even onduidelijk als daarvoor. Het OM maakte wel bekend dat Van der G. de komende maanden nog een keer psychiatrisch wordt onderzocht. Daar valt alleen uit af te leiden dat justitie haar uiteindelijke besluit straks zo goed mogelijk wil motiveren. Als het klopt, zoals sommige media beweren, dat Van der G. tot nu elke medewerking aan recidiveprogramma’s heeft geweigerd, maakt dat de kans op een vordering tot afstel groter. Teeven wilde daarover gisteren niets kwijt.
