toen

„Syrische christenen hebben altijd al moeten schipperen tussen het bewind van president Bashar al-Assad en andere partijen. De bewustwording in het Westen over het lot van Syrische christenen kwam pas laat op gang. Het was aanvankelijk ook erg lastig om aandacht voor hun toestand te vragen. Toen het geweld in het land begon, was er wel veel bezorgdheid over de Syrische bevolking in het algemeen, maar niet om de christenen in het bijzonder.

Pas na het bezoek van CU-Kamerlid Joël Voordewind, eind vorig jaar, is de schrijnende situatie van Syrische christenen onder de aandacht van de Nederlandse politiek gekomen. Na zijn rapportage in de Tweede Kamer werd duidelijk dat christenen specifiek het doelwit zijn van extremisten. Die hebben maar één ding op de agenda: het vestigen van een islamitische staat in Syrië waarin de shariawetgeving het laatste woord heeft. De Syrische oppositie is wat dat betreft gekaapt door fundamentalisten.

Met de rapportage van Voordewind aan de Nederlandse volksvertegenwoordiging is de bewustwording op gang gekomen. Daarna zijn organisaties zoals Open Doors initiatieven begonnen om christenen als specifieke doelgroep te benaderen.

In Syrië zijn veel christenen naar Koerdische gebieden gevlucht. Daar worden ze beschermd door Koerdische milities. Helaas zijn ook honderdduizenden christenen inmiddels het land ontvlucht. Maar ik denk dat Syrië nu zo’n beetje christenvrij was geweest, als de Koerden zich niet over hen hadden ontfermd. Dankzij hen leven er nu 600.000 christenen in Koerdisch gebied.

Dat is wel apart, want de Koerden zijn moslims. Toch hebben zij zich het lot van de christenen aangetrokken.

Hun motief? Dat heeft deels met de geschiedenis te maken. De Koerden zijn –net als de christenen– als minderheid nooit serieus genomen. Het ligt ook in de Koerdische cultuur. Daarin spelen vriendelijkheid en toenadering een belangrijke rol.

nu

Vlak voor Kerst 2012 heb ik contact gehad met Kamerlid Voordewind. We hebben ons afgevraagd: Wat kunnen we nu doen.

We zijn in Brussel geweest om te kijken wat de Europese Unie kon betekenen. De EU bleek verdeeld: de ene helft wilde niets liever dan Assad onttronen, de andere helft was voorstander van niets doen, of alleen maar hulp verlenen.

Toen kwam het plan voor een aanval op Syrië, toen duidelijk werd dat er chemische wapens waren gebruikt. In Engeland keerden zich dertien backbenchers tegen militair ingrijpen, waardoor Obama uiteindelijk ook bakzeil moest halen. Het gevolg was de conferentie van Genève I.

Na die conferentie ontstond er spontaan een clubje christenen die de Christian Coalition for Syria (CCFS) heeft opgezet. Dat heeft intern in Syrië tot vergaande consequenties geleid. Syrische christenen waren heel erg verdeeld. Met de oprichting van CCFS was de verdeeldheid in één klap opgelost.

Deze week hebben we in Zwitserland een alliantie van christenen en Koerden gepresenteerd. Christenen en Koerden werkten al jaren goed samen. Het is ook goed in het politieke debat aandacht voor beide partijen te vragen.

Ik heb deze week de voorzitter van de Syriac National Council, Bassam Ishak, gebeld om hem te vragen de krachten met de Koerden te bundelen. Hij had in Zwitserland een ontmoeting met de president van de Koerdische Supreme Council. Dat klikte direct. Binnen twee dagen was de alliantie een feit.

straks

Het initiatief is nog jong. We gaan voorlopig eerst verder praten. Ik heb onderweg in de auto drie uur lang met een van de leiders gesproken. Dan heb je het vanzelf over vervolgstappen.

Duidelijk is wel: als je dit doet en deze koers uitzet, is er geen weg meer terug. Ik geloof totaal niet dat de tweede conferentie in Genève iets gaat opleveren. De coalitie van de oppositie bestaat grotendeels uit ballingen met allemaal hun eigen belangen. Ook de Verenigde Staten en de Verenigde Naties houden er hun eigen agenda op na.

Dat beseffend, kwam het gekke idee op: waarom organiseren wij als grootste coalitie die níét verdeeld is geen derde Geneefse conferentie? Dan nodigen we daarvoor iedereen uit, behalve mensen die externe belangen hebben. Voorlopig is de benaming Genève III niet meer dan een werktitel die vooral tot de verbeelding spreekt.

Duidelijk is wel dat de huidige besprekingen op hun best een wapenstilstand zullen opleveren. Maar je moet verder kijken. Een tweede Irak, Libië of Afghanistan wil je niet. En dat is precies waar de onderhandelingen die nu worden gevoerd op uit zullen lopen.

Vooralsnog zijn we bezig om in de gebieden waar Koerden en christenen wonen lokaal zelfbestuur te organiseren. De regio wordt beschermd door de PYD, de Koerdische militie die ervoor zorgt dat het gebied een van de veiligste plekken in Syrië is.

Het is een gebied waar Assad niet meer aan kan komen. Ook als Genève II mislukt, verandert die situatie niet. Dieper zakken dan dit kan het land bijna niet.

Wellicht heeft ons initiatief een positieve uitstraling. Assad heeft straks de keus tussen oorlog blijven voeren of openstaan voor gesprek en samenwerking. Als hij ziet dat in er deze regio veiligheid en stabiliteit heersen, zou dat als voorbeeld kunnen dienen voor de aanpak van de situatie in andere delen van Syrië. En als het om de oorlog gaat, hanteren wij nog altijd het motto: niet schieten als je weet dat je mist.