22.12 uur: Afsluiting – De tijd zit erop, het debat wordt gesloten. Hiermee sluit ook dit liveblog.

22.05 uur: Psychiater – Philipse: „Paulus op weg naar Damascus kreeg een godservaring, schrijft Handelingen. Hij viel, hoorde stemmen en kreeg dus epilepsie. Daar hebben we tegenwoordig psychiaters voor.” Peels: „Er is één gulden regel in de psychiatrie: stel nooit een diagnose als je een patiënt niet hebt gezien.” Applaus volgt. Boudry: „Stel nooit dat iemand almachtig is, voordat je hem hebt gezien.” Opnieuw applaus.

22.01 uur: Bewijslast – Peels: „De vraag is of je bewijslast nodig hebt voor zoiets natuurlijks.”

22.01 uur: Bewijslast – Philipse: Godsgeloof is niet verantwoord, als je kijkt naar de bewijslast.

21.57 uur: Gelukkig worden – Paas wil even iets rechtzetten: „We zeggen in ons boek niet iets over de waarheid als we stellen dat je gelukkig wordt van geloven. We zeggen daarmee wel dat het natuurlijk is.”

21.51 uur: Onzin – Wat aangeboren is, is de vatbaarheid voor allerlei onzin, aldus Boudry. „Geen Godsgeloof.” Een enkeling in de zaal probeert een applaus in te zetten. Dat mislukt.

21.45 uur: Biologische impulsen – Paas: Als je biologisch aangelegde impulsen in cultuur brengt, zoals wij mensen doen, waarom zou je dat niet doen met religie? Waarom zijn er zoveel ouders die hun kind op dat gebied verwaarlozen? Philipse: Je kunt ook uitgaan van een wetenschappelijk verantwoord wereldbeeld.

21.33 uur: Philipse antwoordt Peels – Philipse gaat in op de theorie van de Equal Weight View. „Peels beweert dat je je gelijk niet hoeft te bewijzen. Ik denk dat het aannemelijk is dat als je het hebt over feitelijke uitspraken en je het niet met elkaar eens bent, je beter kunt zoeken naar andere bewijsmiddelen. Waarom zou je vast moeten houden aan je eigen opinie in plaats van op onderzoek te gaan om nieuwe argumenten uit te zoeken?”

21.30 uur: Publiek – Het publiek mag vanaf nu meedoen met de discussie. Ze mogen toegespitste vragen stellen, geen betogen houden, zegt de debatleidster.

21.23 uur: Moraal – Moraal is een project dat in de loop van de menselijke geschiedenis verder wordt uitgewerkt, zegt Philipse. „Morele vooruitgang bestaat uit een culturele traditie.” Peels: „Als de moraal alleen maar een stel afspraken is, dan is dat het hele verhaal. Dan is er dus niks fout mee dat een man een meisje in Afghanistan verkracht dat vervolgens verplicht wordt met hem te trouwen. Terwijl het verwerpelijk is.”

21.19 uur: Vraag over moraal – De debatleider onderbreekt de discussie. Ze wil de tweede vraag die centraal staat in de discussie behandelen: Is het verdwijnen van geloof funest voor de moraal van de samenleving?

21.15 uur: Compromis – Boudry wil de christenen te hulp schieten: geef op dat God oneindig is. Dan is Hij nog altijd zeer goed, zeer wijs en liefdevol en dan is het probleem van Philipse van de baan. We zijn bescheiden in België en zijn al blij met een compromis, grapt de Vlaamse Boudry.

21.08 uur: Oneindig – Philipse: het is onmogelijk om iets oneindigs te ervaren. Peels: God is oneindig veel wijzer. Waarom zou Hij niet in de ervaring kunnen duidelijk maken dat Hij almachtig is? Philipse: Ik zou niet weten hoe. Peels: Als God almachtig is, kan Hij Zichzelf openbaren. Door Zijn aanwezigheid kan een persoon ervaren dat Hij veel groter is dan hij. En oneindig.

21.05 uur: Waarneming – „We hebben veel tests voor waarneming”, aldus Philipse. „Als je iemand ziet, test je dat voortdurend. Dat geldt niet voor Godsgeloof, omdat je Hem niet waarneemt. De gedachte dat het waarnemingsgeloof te vergelijken zou zijn met Godsgeloof is een fantasietje van de heren Paas en Peels.”

20.58 uur: Debat begint – Debatleidster Markha Valenta leidt de discussie in, nadat allevier de deelnemers hun inleidend betoog hebben gehouden.

20.53 uur: Equal weight view – De Equal weight view is problematisch, zegt Peels. „Als iemand geen argumenten heeft bij iets dat hij stelt, moet hij zijn argumenten opgeven volgens die methode. Maar als ik stel dat mannen en vrouwen gelijke rechten hebben, bijvoorbeeld omdat ze een gelijk IQ hebben, dan kan een ander zeggen: „Het zijn vrouwen.” En dan heb ik daar niets tegenin te brengen.”

20.50 uur: Onzinnig – „Als het werkelijk onzinnig is om in God te geloven, waarom heb je dan 400 pagina’s nodig om dat te weerleggen?”, vraagt Peels aan Philipse.

20.45 uur: Peels heeft boek Philipse wél gelezen – Dr. Rik Peels krijgt het woord. Boudry heeft volgens hem „niets tegen onze stellingen ingebracht.” En over de andere atheïstische opponent: „Ik heb de draftversie van het boek van Philipse wel drie of vier keer gelezen. Met alle plezier overigens.”

20.44 uur: Onzinnig – „Het begrip van God is onzinnig. Maar dat vergt enige argumentatie, dus dat werk ik in de discussie graag uit”, aldus Philipse.

20.40 uur: Argumentatie Philipse – Philipse: „Over welke God hebben we het? Laten we uitgaan van de omschrijving van Paas en Peels: „Een God Die almachtig is, liefdevol en alwetend, God is een persoon, zonder lichaam en eindeloos veel machtiger en wijzer dan wij, Iemand die er Zelf voor kiest wanneer en aan wie Hij zich laat zien.””

Verder stelt Philipse dat godsdienst rust op niet-betrouwbare kenbronnen. „Een goed-opgeleid en intellectueel-integer mens dient het dus niet te onderschrijven.”

20.32 uur: Boek niet gelezen – Prof. dr. mr. Herman Philipse neemt het woord. „We vieren het feestje van de verschijning van het boek van Paas en Peels ”God bewijzen”. Zowel Boudry als ik hebben het boek grondig gelezen. Paas heeft mijn eigen boek ”God in de Age of Science” niet gelezen. Paas en Peels verdedigen de strategie van de christelijke filosoof Alvin Plantinga. Die theorie weerleg ik in mijn boek en zouden ze niet verdedigd hebben als ze mijn boek hadden gelezen. Daarom: lees je tegenstanders.”

20.29 uur: Sinterklaas – „Paas en Peels proberen hun lezers te ontslaan van hun verantwoordelijkheid, ze zeggen dat Godsbestaan niet bewezen hoeft te worden”, aldus Boudry. „Geloof is goed en gezond, zeggen ze. „De atheïst moet laten zien wat er mis is met geloof.” Stel dat ik een betoog houd over Sinterklaas, hoe goed het feest is en hoe leuk voor kinderen, en dan zeg dat mijn tegenstander moet bewijzen dat Sinterklaas niet bestaat, dan redeneer ik niet juist.”

20.25 uur: Bijbel instrument voor atheïsten – Maarten Boudry: „De Bijbel is het krachtigste instrument dat er ooit voor atheïsten is bedacht. Dat zal ik vanavond laten zien aan mijn tegenstanders in het debat.”

20.21 uur: Godsgeloof – Het is prima je overtuigingen en inzichten over God in je leven bij te schaven, aldus Paas. „Als we Godsgeloof maar niet behandelen als een wetenschappelijke hypothese.”

20.18 uur: Vrijgezel – Paas: Basisovertuigingen zijn geen fundamentele hypothesen. „Je blijft gegarandeerd vrijgezel als je fundamentele hypothesen behandelt als basisovertuigingen.”

20.16 uur: Stefan Paas – De eerste spreker is Stefan Paas. Hij wil onderscheid maken tussen fundamentele intuïties (of basisovertuigingen) tegenover wetenschappelijke hypothesen. „Heel veel overtuigingen zijn redelijk, ook als je er geen argumenten voor hebt.”

20.13 uur: Twee vragen – Er staan vanavond twee vragen centraal: Is Godsgeloof redelijk? En: Is massaal ongeloof funest voor de moraal in Nederland? De vier sprekers, Stefan Paas, Rik Peels, Herman Philipse en Maarten Boudry krijgen eerst elk tien minuten om hun punt te maken.

20.06 uur: Debat begint – Welkom namens Felix Meritis en de Theologische Universiteit Kampen (TUK). De debatleidster stelt dat de atheïsten nogal moeite hadden met de benaming ”Nationaal Religiedebat”. Toch is de vraag „wat vinden we van religie” op media als Twitter springlevend.

19.45 uur: Zaal stroomt vol – De Grote Zaal in stadspaleis Felix Meritis stroomt vol. Alle kaarten voor het Nationaal Religiedebat zijn verkocht, meldt de organisatie. RD-verslaggevers Arie de Heer en Reinald Molenaar zijn erbij.

Debat

Het debat wordt belegd naar aanleiding van het boek ”God bewijzen. Argumenten voor en tegen geloven” van filosoof dr. Rik Peels en theoloog prof. dr. Stefan Paas (link 1, 2 en 3). Zij kruisen woensdagavond in Felix Meritis in Amsterdam de degens met atheïst prof. dr. Herman Philipse en de Vlaamse filosoof dr. Maarten Boudry. De live-uitzending is te vinden op eo.nl/geloven.

De organisators van het debat zijn de Theologische Universiteit Kampen en Felix Meritis. Mediapartners zijn het Reformatorisch Dagblad, het Nederlands Dagblad, de Groene Amsterdammer, de Evangelische Omroep en Uitgeverij Balans.