De Europese Unie, Japan en verschillende andere landen protesteerden hiertegen bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Die gaf hun vorige maand gelijk. Dat betekende dat de EU voor 2,2 miljard dollar (1,82 miljard euro) aan sancties zou mogen afkondigen, omdat de Unie had becijferd dat dat de schade was die de Amerikaanse importheffing de Europese staalindustrie berokkende. Japan kondigde vergelijkbare maatregelen aan.

Europees handelscommissaris Pascal Lamy toonde zich tevreden over het nieuws uit Washington. „Als Europa gezamenlijk optreedt, dan speelt het een rol in de wereld en kunnen wij onze belangen verdedigen”, aldus Lamy gisteren in Brussel.

Zijn Amerikaanse gesprekspartner, de Amerikaanse handelsgezant Robert Zoellick, ontkende dat de dreiging van een handelsoorlog president Bush had doen zwichten. „De beslissing van de president was gebaseerd op onze eigen interne analyse”, aldus Zoellick. Hij benadrukte dat de extra importtarieven de Amerikaanse staalindustrie voldoende tijd hadden gegeven „om te consolideren en te reorganiseren.”

Het is overigens gedeeltelijk juist dat het besluit van Bush werd ingegeven door een interne analyse. De economische adviseurs van de president hadden namelijk eerder dit jaar al geconstateerd dat de importtarieven meer arbeidsplaatsen hadden gekost dan dat zij banen in de staalindustrie hadden beschermd.

Door de importtarieven stegen de staalprijzen in de VS namelijk, waardoor de staalverwerkende industrie met hogere kosten werd geconfronteerd. Grote bedrijven zoals autoproducenten konden dat nog wel aan, maar veel kleinere bedrijven werd die prijsverhoging in een moeilijk economisch klimaat net te veel.

Dat kostte banen en daarom adviseerde Washingtons Internationale Handelscommissie president Bush in september al de omstreden tarieven te schrappen. Het is niet duidelijk waarom Bush wachtte totdat de WTO de tarieven veroordeelde. Nu wordt hem verweten dat hij is gezwicht voor de dreiging van een handelsoorlog. „De boodschap aan de wereld is duidelijk. Als je haar chanteert, dan zwicht deze regering onder die druk”, meende Leo Gerard, leider van de United Steelworkers of America (USA), een van de grote vakbonden van de VS.

Gerard zei dat zijn bond er volgend jaar alles aan zal doen om te voorkomen dat de Republikein Bush wordt herkozen. Nu was het allang duidelijk dat de USA Bush niet zou steunen, want de bond had zijn steun al toegezegd aan Democratisch presidentskandidaat Dick Gephardt. Sancties van de EU zouden overigens ook ernstige repercussies kunnen hebben voor zijn herverkiezing. Brussel had namelijk strafheffingen aangekondigd voor een lijst van producten uit Amerikaanse staten die Bush volgend jaar dringend nodig heeft om herkozen te worden.

In dit opzicht is het duidelijk dat de dreigende sancties van de EU een belangrijke rol speelden in Bush’ besluit om de heffingen te schrappen. Overigens houdt Washington nog een slag om de arm. De Amerikanen willen namelijk een vergunningenstelsel voor staalimporten invoeren. Zou de Amerikaanse markt opnieuw overspoeld worden door goedkoop buitenlands staal, dan zou men met dit instrument deze importstroom kunnen beperken. „Volgens de WTO-afspraken is dit ook verboden, maar het is minder erg dan extra heffingen”, aldus Gary Hufbauer, handelsdeskundige van het Institute for International Economics in Washington.