Eind vorige maand trok de Commissie voor Godsdienstvrijheid (RLC) aan de bel vanwege zorgelijke ontwikkelingen in het grootste moslimland ter wereld, Indonesië. De RLC is een soort waakhond in dienst van de World Evangelical Alliance, die opkomt voor in het nauw gedreven aanhangers van diverse religies wereldwijd. Een provinciale herindeling van de provincie Papoea baart hen grote zorgen omdat die funest kan zijn voor de omvangrijke christelijke bevolking van Papoea. Door de opdeling zou de toestroom van moslims extra worden gestimuleerd, waardoor de inheemse christelijke bevolking wordt weggedrukt.

Afgelopen voorjaar had het Internationale Crisis Centrum (ICG) dit onderwerp al aangekaart in een kritisch rapport met de veelzeggende titel ”Dividing Papoea, how not to do it” (De opdeling van Papoea, hoe het juist niet moet). Dat de WEA er dit najaar mee komt, heeft te maken met de recente goedkeuring van de plannen door het Indonesische parlement (DPR). Daarmee lijkt de opdeling van de provincie onafwendbaar.

Het presidentieel decreet (Inpres 1/2003) dat tot de opdeling van Papoea in drie provincies opdracht geeft, werd begin dit jaar in alle stilte door president Megawati uitgevaardigd. Zelfs de gouverneur en de volksvertegenwoordiging in Papoea waren niet op de hoogte gebracht. En dat terwijl het decreet regelrecht indruist tegen een eerder uitgevaardigde wet, de speciale autonomiewet uit 2001, die uitgaat van één autonome provincie Papoea in de toekomst, en waarin directe betrokkenheid van de partijen in Papoea was gegarandeerd bij de uitwerking van de plannen. Begin dit jaar was daar ineens het decreet dat voorziet in niet één, maar drie provincies. Jakarta heeft op eigen houtje beslist: Papoea bestaat straks uit West-, Centraal- en Oost-Irian Jaya.

In het IGC-rapport wordt het decreet omschreven als een typische „verdeel-en-heersstrategie” van Jakarta, uitgevaardigd met het oog op de verkiezingen van volgend jaar. De Golkar-partij, onder president Suharto de grootste partij van Indonesië, domineert namelijk nog altijd het bestuur in de huidige provincie. En dat is geen slechte uitgangspositie om straks verkiezingen te organiseren en te manipuleren. Door de provincie bestuurlijk overhoop te gooien, probeert president Megawati alsnog de Golkar de loef af te steken. Haar partij, de PDI-P, mag na de herindeling immers nieuw ontstane baantjes verdelen en vullen.

Toch beschouwt Robert Templer, de opsteller van de ICG-studie, Megawati niet als de kwade genius achter het decreet. Dat zijn volgens hem de Indonesische veiligheidsdienst BIN en het Indonesische leger, de TNI. „Die willen al langer hard optreden tegen de onafhankelijkheidsbeweging in Papoea, waartoe naast gewapende guerrilla-eenheden ook de Papoea-Raad behoort, een groep die juist op vreedzame wijze de onafhankelijkheid wil realiseren.” Voor het leger zijn ze allemaal één pot nat, en met behulp van dit decreet hopen de militairen hun een zware slag toe te brengen.

Templer: „De kans op botsingen tussen voor- en tegenstanders van de opdeling is niet denkbeeldig, en dat geldt ook voor oplopende spanningen tussen aanhangers van de partijen Golkar en PDI-P, in de aanloop naar de verkiezingen. Het leger en de BIN zullen die onrust vervolgens afschilderen als „interne Papoea-conflicten” die een grotere militaire inzet rechtvaardigen.” Vanwege de vele natuurlijke rijkdommen in Papoea is het voor militairen daar goed toeven, temeer omdat ze het merendeel van hun budget zelf moeten ophoesten.

Onbelemmerde controle over de grondstoffen van Papoea, dat is ook volgens de leden van de Commissie voor Godsdienstvrijheid hét doel van de opdeling. Zij wijzen bovendien op een voor christenen kwalijk neveneffect: de onvermijdelijke islamisering en javanisering van Papoea. „Het leger aast op een grote militaire operatie in Papoea zoals die nu in Atjeh plaatsvindt. Ook Papoea wordt dan van de buitenwereld afgesloten, er wordt afgerekend met het verzet en het gebied wordt klaargestoomd voor grootschalige exploitatie van de natuurlijke rijkdommen en voor ontsluiting voor ondernemingen van buitenaf. Door die toestroom van (islamitische) ondernemers zal als vanzelf een versneld proces van islamisering plaatsvinden.

De Australische predikant ds. John Barr, namens de Uniting Church of Australia, al vele jaren nauw betrokken bij de ontwikkelingen op Papoea (maar ook op de Molukken en op Sulawesi), spreekt in dit verband zelfs van een doelbewuste manipulatie van de bevolkingsamenstelling in Papoea. De verhouding christenen-moslims is nu nog 60-40, maar door de toestroom van Javanen zal die zeker gaan verschuiven in het nadeel van de christenen, aldus ds. Barr. „Tweederde (twee van de drie provincies) zullen straks bestuurd worden door moslims.” Hij zegt het decreet niet anders te kunnen zien als een poging de inheemse Papoea’s met hun christelijk erfgoed weg te vagen.

Op het bureau van de Zending Gereformeerde Gemeenten (ZGG) in Woerden is men vooralsnog meer bezorgd over een ander herindelingsprogramma, dat op een lager niveau, van de ”kabupaten”, de districten, plaatsvindt. Zodra de grenzen anders getrokken gaan worden vreest men een opleving van stammenstrijd, omdat rivaliserende stammen plotsklaps bij elkaar in één district terechtkomen.

En dan is er nóg een heel andere zorg. Dat door de zending opgeleide mensen straks massaal gaan solliciteren naar overheidsbaantjes die als gevolg van deze herindeling vrijkomen.

Alle reden voor de kerk in Nederland om zich zorgen te maken over een bestuurlijke herindeling in Indonesië.