Er zijn een half miljoen burgers op de vlucht geslagen. Meer dan duizend mensen vonden de dood. Het zijn sprekende, of beter, schreeuwende cijfers vol van angst en onrust. Sinds half december wordt Zuid-Sudan verscheurd door een interne machtsstrijd binnen regering en leger.

Bisschop Poggo schudt zijn hoofd. „Nee, ik had deze onlusten niet verwacht”, zegt hij. „De spanningen liepen al enkele maanden op, maar dat het zo uit de hand zou lopen, had ik niet durven denken.” Onder zijn bisschopspak zit een pyjama: de anglicaanse geestelijke is op uitnodiging van zendingsorganisatie GZB in een nat en winderig Nederland.

Poggo reconstrueert snel het conflict in zijn land („vanaf wanneer moet ik het vertellen?”), waarbij de Dinka van president Salva Kiir en de Nuer van criticus Riek Machar tegenover elkaar zijn komen te staan. „De kerken hebben nog opgeroepen tot vrede”, zegt hij. De uitkomst is echter bekend.

In zijn eigen bisdom, Kajo-Keji, is het rustig gebleven en laat de strijd zich vooral voelen door de vele vluchtelingen die er neerstrijken. „Dat kan echter ook weer spanningen geven”, tekent hij aan. „We hebben normaliter voldoende voedsel, omdat we het zelf verbouwen. Maar dat evenwicht wordt nu verstoord.”

Wat de rol van de kerk in deze situatie kan zijn? De geestelijke onderstreept dat die een bijdrage probeert te leveren aan rust en vrede. „We bidden, maar daarnaast stimuleren wij de verzoening ook metterdaad”, zegt hij. Ook schuwt de kerk volgens hem een kritische rol ten opzichte van het gezag niet. „Dat geeft soms spanningen. Het mag ons echter niet hinderen om te blijven spreken. We verheffen onze stem voor de stemlozen.”

Dinka en Nuer zitten in de regel niet bij elkaar in de kerk, tekent Poggo aan. Dat komt omdat de Britse bestuurders de zendingsgebieden ooit hebben verdeeld tussen de verschillende kerken. De anglicanen mochten onder de Dinka aan de slag, de presbyterianen onder de Nuer. „Inmiddels is het beeld wat meer gemixt, maar over het algemeen zijn Dinka nog altijd anglicaans en Nuer presbyteriaans”, zegt Poggo.

Onder de inwoners van Zuid-Sudan proeft Poggo de teleurstelling. Teleurgesteld is hij zelf ook, maar tevens hoopvol over de vredesbesprekingen die momenteel plaatsvinden. „Ik denk dat het goed komt”, zegt hij. „Als kerkleider moet ik hoopvol zijn.”

Hij erkent echter dat er ook structurele veranderingen nodig zijn. Zo is er volgens de geestelijke na de onafhankelijkheid in 2011 te veel macht naar één persoon gegaan: president Salva Kiir. „De macht had meer gedecentraliseerd moet worden. Nu kan er te gemakkelijk misbruik van worden gemaakt.”

VN bepleiten onderzoek gruweldaden

Beide strijdende partijen in Zuid-Sudan zetten kindsoldaten in en maken zich volgens de Verenigde Naties schuldig aan gruweldaden.

In Zuid-Sudan vindt volgens de VN een „afschuwelijke mensenrechtenramp” plaats, die onder meer bestaat uit massamoorden, buitengerechtelijke executies, willekeurige detenties en seksueel geweld.

Half december brak in Zuid-Sudan etnisch geweld uit. Een politiek conflict tussen de president en voormalig vicepresident van het land, Riek Machar, ontspoorde al snel langs etnische lijnen. De VN willen dat er een onafhankelijke en onpartijdige commissie wordt opgericht om de misdaden te onderzoeken.