„Dat zou me niets verbazen”, zegt Wim van Meurs, Oost-Europakenner aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Waar komen die gevoelens vandaan?

Van Meurs: „In de hele regio zag je ten tijde van de Sovjet-Unie zowel nationale als nationalistische groeperingen. Bij die laatste zaten ook extreme bewegingen die je gerust fascistisch kunt noemen. In Oekraïne is nu sprake van een heel rare mix van die stromingen, en waar het nationalisme doorslaat, gaat het vaak de kant van antisemitisme op. Die gevoelens spelen beslist niet alleen bij aanhangers van het huidige regime, maar net zo goed bij de tegenstanders. De vraag is of het een racistische vorm van antisemitisme is of een economische vorm. Er is voor menige Oekraïner in elk geval geen grote Joodse minderheid voor nodig om te zeggen dat Joden de schuld van de problemen zijn.”

Is het een land met meerdere gezichten?

„Ik vind het te ver gaan om dat te zeggen, maar er is op diverse vlakken allesbehalve eensgezindheid. Ruwweg is er een westers deel dat gericht is op Europa en een oostelijk deel dat sterk wordt bevolkt door voormalige Russen en daarom sterk naar Rusland neigt. In het oostelijk deel zit ook voornamelijk zware industrie die sterk afhankelijk is van Rusland. Het westen moet het hebben van landbouw. In beide regio’s gaat het economisch slecht. Het is daarom lastig te zeggen of de onrust te wijten is aan nationalistische gevoelens of aan ontevredenheid over de economie.”

Dat zou kunnen betekenen dat de situatie misschien wel nooit verandert.

„Bij verkiezingen zie je altijd dat een presidentskandidaat uit het oosten 90 procent van de stemmen uit het oosten krijgt en 10 procent uit het westen. Bij een kandidaat uit het westen is het precies andersom. Dat is voor een groot deel historisch bepaald. Er is een tijd geweest dat het beter leek te gaan, maar inmiddels zit elke presidentskandidaat vast aan de economische tycoons die net als in Rusland na de val van de Sovjet-Unie op een dubieuze manier net zo rijk zijn geworden als Bill Gates. Het grote dilemma voor Oekraïne is dat er voordelen zitten aan een steviger band met de Europese Unie, maar dat het land ook heel grote economische belangen bij Rusland heeft. Daar ontkomt geen enkele president aan.”

Hoe kan die patstelling worden doorbroken?

„Tja, dat is de grote vraag. Ik heb geen oplossing. De demonstranten willen dat de president opstapt. Dat zie ik niet gebeuren, maar stel dat het wel zo ver komt, dan heeft de nieuwe president met exact dezelfde omstandigheden te maken. De demonstranten hebben voor een groot deel onrealistische verwachtingen. Zelfs als de oppositie de macht zou overnemen, zul je zien dat die onderling ook is verdeeld. Zolang het land afhankelijk is van energie en dus van Rusland, zal de patstelling blijven.”