Helemaal zeker was het proefverlof niet. Als Teeven in de afgelopen periode nieuwe, sterke aanwijzingen zou hebben gekregen dat het verlof zou leiden tot onaanvaardbare risico’s voor Van der G. of maatschappelijke onrust, had hij alsnog het verlof kunnen blokkeren. De bewindsman zei zelf in december al dat de uitspraak van de rechter eerder geen dan weinig ruimte laat om nog onder het verlof uit te komen.

De rechters van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) speelden daar in hun uitspraak zelf al op in. De risico’s zouden kunnen worden ondervangen met een aantal maatregelen. En Van der G. had al aangekondigd zich daaraan te willen houden. Zo mag van de rechters de plaats en tijd van het verlof geheim gehouden worden en zou hij vermomd de straat op kunnen gaan, luidde de suggestie. Het eerste verlof duurt ook niet langer dan 24 uur en vindt plaats op een ander adres dan hij aanvankelijk heeft opgegeven.

Van der G. schokte Nederland in 2002 vlak voor de verkiezingen met de moord op politicus Fortuyn. Die schoot hij dood op het Media Park in Hilversum, net nadat de flamboyante leider van de LPF een studio had verlaten waar hij een interview had gegeven. Volkert van der G. werd vrijwel direct opgepakt en veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf.

In mei zit de straf van Van der G. er zo goed als zeker op. Hij heeft er dan twee derde van zijn straf opzitten. Gevangenen die zich goed gedragen kunnen na die termijn onder voorwaarden vrijkomen. In voorbereiding op een terugkeer in de maatschappij mogen zij op proefverlof. In de zaak van Van der G. is dat niet anders dan in andere zaken.

Daarmee is niet gezegd dat Van der G. ook echt in mei vrijkomt. Justitie kan zich verzetten en de rechter vragen de voorwaardelijke vrijlating uit of af te stellen. De kans is groot dat dan opnieuw een discussie oplaait over de moordenaar van Fortuyn.