Het waterbedrijf Vitens ondertekende in november een intentieovereenkomst met het Israëlisch waterbedrijf Mekorot tijdens de International Waterweek in Amsterdam. De bedrijven spraken af om in de nabije toekomst op het gebied van onderzoek en innovatie te gaan samenwerken.

Er is onder meer gesproken over het uitwisselen van kennis over winnings- en zuiveringstechnieken. Daarnaast is de intentie uitgesproken om projectmatig kennis uit te wisselen over ”smart grids”, de toepassing van sensoren waarmee waterbedrijven online meetgegevens kunnen verzamelen om daarmee de (productie)processen nog beter en dus goedkoper te kunnen aansturen.

Begin 2014 zouden Vitens en Mekorot de plannen verder uitwerken. Van een langdurig samenwerkingsverband was nog geen sprake.

Rapport

Vooralsnog was er nauwelijks politieke en journalistieke aandacht voor de intentieovereenkomst met Mekorot. Dat veranderde toen minister Ploumen in december op de tweede dag van een Nederlandse handelsmissie naar Israël haar bezoek aan het Israëlisch nationale waterbedrijf Mekorot afzegde. De annulering zou verband hebben met kritiek die Mekorot internationaal krijgt vanwege het schenden van de mensenrechten. Het bedrijf zou als verlengstuk van de nederzettingenpolitiek van de Israëlische regering dienen.

Het besluit van de minister leidde ertoe dat er door Vitens met een vergrootglas is gekeken naar een specifiek onderzoeksrapport van de Verenigde Naties waarin Mekorot wordt beschuldigd van het schenden van een forse lijst aan internationale verdragen en mensenrechten.

In het rapport van de VN staat onder meer dat Mekorot profiteert van de bezetting en helpt deze in stand te houden. Verder levert het Israëlische bedrijf water aan nederzettingen en vervoert het water uit bezet gebied naar Israël.

Het rapport wijst er ook op dat dankzij Mekorot er in de Jordaanvallei een intensieve en winstgevende ‘nederzettingenlandbouw’ gedijt, terwijl de bestaansmogelijkheden van Palestijnse gemeenschappen in het gebied steeds kleiner worden.

Verder levert Mekorot meer en goedkoper water aan Joodse kolonisten in nederzettingen dan aan Palestijnen. In droge maanden vermindert Mekorot zelfs de waterhoeveelheid voor Palestijnen, om de ononderbroken watertoevoer voor nederzettingen te waarborgen.

Ten slotte, omdat Mekorot de 
Palestijnse watermarkt controleert en het de toegang van Palestijnen tot voldoende water belemmert, draagt het bedrijf bij aan de acute watercrisis in delen van de Westelijke Jordaanoever.

Neutraal

Bovenstaande beschuldigingen van de VN aan het adres van Mekorot zijn niet mals. Als onderneming kun je dergelijke dingen niet zomaar naast je neerleggen. Het bracht Vitens ertoe de intentieovereenkomst met Mekorot opnieuw te bestuderen en te overwegen of het verder zou moeten gaan met het uitwerken van de plannen.

De centrale vraag die wij als bedrijf hebben gesteld is: Kun je als onderneming wel zakendoen met een bedrijf dat door de VN op zo veel punten wordt beschuldigd van schendingen van de mensenrechten, of moeten we ons daar niets van aantrekken?

Om tot een weloverwogen besluit te kunnen komen, hebben we gedaan wat iedere neutrale onderneming in een dergelijk geval zou doen, namelijk het inwinnen van advies bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Tijdens een gesprek met het ministerie zijn onze zorgen naar aanleiding van het VN-rapport niet weggenomen. Bovendien verschafte het gesprek meer duidelijkheid over het Nederlandse ontmoedigingsbeleid. De regering ontmoedigt het om zaken te doen met bedrijven die activiteiten ontplooien in en voor de nederzettingen, zo heeft minister Timmermans ook onlangs bevestigd in de media.

Omdat onze projecten ten gunste waren van Joodse nederzettingen, werd het ons duidelijk dat wij, volledig in lijn met het kabinetsbeleid en het internationaal recht, maar één besluit konden nemen: onze intentieovereenkomst met Mekorot opzeggen.

Het besluit van Vitens is hiermee in lijn met het Nederlandse beleid in deze regio. Ons besluit is niet pro-Israëlisch en niet contra-Israëlisch, niet pro-Palestijns noch contra-Palestijns, maar enkel volledig in lijn met het regeringsbeleid.

De auteur is woordvoerder van Vitens.