Als eerste van de vier grote steden heeft het Rotterdamse gemeentebestuur een plan ontwikkeld dat moet leiden tot een andere samenstelling van de wijken. Er wonen te veel buitenlanders, zegt de Rotterdamse volksmond. Het gemeentebestuur vermijdt die term liever en heeft het over kansarmen. Feit is dat complete wijken zijn verkleurd, waardoor armoede, werkloosheid, overlast en verloedering zich ophopen.

Het plan, dat begin deze week werd gepresenteerd, voorziet in een opmerkelijk kordon. Wie minder dan 120 procent van het minimumloon verdient, komt de stad niet meer in. Zo worden kansarmen -in de praktijk allochtonen- uit de oude wijken geweerd. Het is een van de meest besproken onderdelen van een pakket van maatregelen. Andere voorstellen zijn de huizen in probleembuurten alleen nog aan kansrijken toe te wijzen en asielzoekers die nog niet zijn ingeburgerd buiten te sluiten.

Politiek Den Haag ziet met grote belangstelling toe hoe de Maasstad gettovorming denkt tegen te gaan. Sinds de ongekende stembustriomfen van Pim Fortuyn en zijn geestverwanten kan geen enkele politicus zich nog permitteren dit probleem onder het multiculturele tapijt weg te moffelen.

Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie zwaait de Maasstad veel lof toe voor de voortvarendheid waarmee ze de problemen wil aanpakken. „We zitten heel erg op één lijn”, zei ze gisteren na afloop van een werkbezoek aan de stad. Toch is haar enthousiasme ook weer niet zo groot dat ze belangrijke toezeggingen deed.

Zo sprak ze zich uit tegen het aanleggen van een kordon. Ze zegt weinig wettelijke mogelijkheden te zien om kansarmen te weren. Evenmin wil ze Rotterdam een voorkeursbehandeling geven. Dat was voor het gemeentebestuur een bittere pil, want het claimt met grotere problemen te worstelen dan andere steden.

„De problemen van Rotterdam zijn niet omvangrijker dan van andere grote steden”, reageert ze desgevraagd. „Het verschil is dat deze stad ze in kaart heeft gebracht. Maar de problemen zijn hier wel zo groot dat we ze samen gaan aanpakken.”

Of ze daarmee bedoelt dat Rotterdam extra geld krijgt? „Nee, dat lukt gewoon niet. De stad zal haar reserves moeten aanspreken.”

De meeste fracties in de Tweede Kamer reageren in dezelfde trant. Bewondering is er voor de moed van Rotterdam om de problemen te benoemen, maar concrete steun ontbreekt. Dat komt vooral doordat weinig fracties tot nu toe uitgewerkte ideeën hebben over het spreiden van kansarme allochtonen en het bestrijden van gettovorming in de steden.

Een uitzondering is de SP. In het partijprogramma wordt al meer dan tien jaar aangegeven hoe de verkleuring van wijken en scholen kan worden aangepakt. Daarom spreekt het SP-kamerlid Kant aan dat Rotterdam de koe nu bij de horens wil vatten.

„Wij zijn blij met de open discussie over het spreiden van kansarme migranten”, stelt ze voorop. „De SP is al lange tijd voorstander van een actief spreidingsbeleid en tegen het ontstaan van zwarte en witte wijken.”

Ze voegt er wel meteen aan toe dat ze niets ziet in het weren van kansarmen. „Je moet ze juist stimuleren om van kansarm kansrijk te worden. Dat betekent bijvoorbeeld mensen aanmoedigen om te integreren en hun taalcursussen aan te bieden. Daarmee bedoel ik dat het Rijk die cursussen betaalt en niet de mensen zelf, zoals minister Verdonk wil. Daarmee stort je de kansarmen alleen nog maar verder in de armoede.”

Ondanks alle kritiek blijft voorzitter L. Geluk van de Rotterdamse CDA-fractie erbij dat het sluiten van de gemeentegrenzen voor kansarmen een absolute noodzaak is. „Anders is het dweilen met de kraan open. Natuurlijk moet je tegelijkertijd ook werken aan inburgering. Het is én én.”

Hij zegt teleurgesteld te zijn in de onderschatting van de Rotterdamse situatie. Dat minister Verdonk geen verschil zag met andere grote steden, kan hij niet vatten. „Dat begreep premier Balkenende beter, getuige zijn uitspraak dat de problemen van Rotterdam gigantisch zijn.”