Het geloof wordt soms door mensen als ingewikkeld en moeilijk ervaren. Als ze horen over de Drie-eenheid, de twee naturen van Christus, het verschil tussen tijd en eeuwigheid, schepping of evolutie, dan hebben ze het gevoel dat het geloof onbereikbaar voor hen is. Laat staan als hun binnen de gereformeerde gezindte allerlei kwesties rond verbond en verkiezing worden voorgehouden. Het kan mensen het gevoel geven dat het onmogelijk is om te komen tot het geloof omdat ze in al die kwesties niet de juiste keuze kunnen maken. Het kan de indruk wekken dat het geloof meer is voor denkers, en niet zozeer voor doeners.

Dat mensen het geloof als ingewikkeld kunnen ervaren, roept wel een belangrijke praktische vraag op: als het geloof zo belangrijk is om behouden te worden, waarom heeft God het dan moeilijk gemaakt? Heeft daarmee het ene deel van de mensen niet een voorsprong op het andere deel?

Kinderen

De vraag is natuurlijk eerst of God het moeilijk heeft gemaakt. Jezus heeft van het geloof gezegd dat het voor de wijzen en verstandigen verborgen is, maar aan de kinderen geopenbaard. Het lijkt er daarom eerder op dat het geloof juist eenvoudig is. En als in het Oude Testament wordt gekeken naar de manier waarop het volk Israël met God leeft, dan blijkt het moeilijke niet te zitten in het kennen van God, maar in het praktisch gehoorzamen aan Hem. Niet zozeer het geloof blijkt moeilijk te zijn, maar de gehoorzaamheid van ons mensen.

Maar hoe komt het dan toch dat mensen het geloof op zichzelf als moeilijk kunnen ervaren? Een reden kan liggen in de manier waarop deze mensen het geloof gepresenteerd krijgen. Een ander kan het geloof zo overladen met zijn probleemstellingen en godsdienstige kwesties dat het geloof nauwelijks naar voren kan treden. Dat kan mensen moedeloos en vleugellam maken. Het gevoel geven dat het voor hen te moeilijk is.

Aan de andere kant moeten we ook weer niet verbaasd zijn als dingen van het geloof ons als moeilijk te begrijpen voorkomen. Als God werkelijk God is, zal Hij voor een gewoon mens niet zomaar te begrijpen zijn. In de Heere Jezus is God dichtbij gekomen. Dan is het niet verbazend als we met dingen in aanraking komen die ons verbazen en ons begrip te boven gaan.

De vraag blijft ondertussen: is het geloof nu eenvoudig of ingewikkeld? Antwoord: eenvoudig. Het geloof vertrouwt op God de Schepper; op de Heere Jezus, Zijn Zoon, Die voor ons heeft geleden en is opgestaan; en op de Heilige Geest Die in ons werkt. God boven ons Die voor ons zorgen wil, God voor ons Die ons verlost, God in ons Die ons heiligt.

Wijzerplaat

Een christen is geroepen bij de eenvoud van dit heilig geloof te blijven. Het is voor denkers en doeners.

Is het niet voldoende om je tot dit eenvoudige te beperken? Dat zou het zijn, ware het niet dat er door anderen allerlei vragen kunnen worden opgeworpen, en die kunnen ook bij jezelf opkomen. Maar naast vragen kunnen er ook allerlei verkeerde visies op het geloof ontstaan. Rondom de verhouding van Jezus tot God de Vader. Rondom het mens-zijn en God-zijn van de Heere Jezus. Rondom het verbond. Noem maar op. Dan is het nodig om die vragen te doordenken. Juist om het eenvoudige geloof niet te laten misvormen en afwijken.

Maar ondertussen mag dat dieper nadenken niet losraken van het eenvoudig geloof. Je zou het kunnen vergelijken met een klok die een prachtige wijzerplaat heeft. Als je goed naar de wijzerplaat kijkt, weet je hoe laat het is. En zie je mooie afbeeldingen tussen de wijzers. Maar achter de wijzerplaat zit het uurwerk. Dat is indrukwekkend en ingewikkeld. Gewoonlijk kijk je vooral naar de wijzerplaat. Maar als er iets mis gaat, dan moet het uurwerk bekeken worden. Dan kan niet iedereen, alleen iemand die er kennis van heeft. Anders loop je erin vast. Maar het uurwerk geeft niet meer dan de wijzerplaat. Wie alleen naar de wijzerplaat kijkt, weet evenveel van wat nodig is (de juiste tijd) als degene die het uurwerk onderzoekt.

Zo is het ook met het geloof. Het apostolisch geloof is voor denkers en doeners gelijk. Ze kennen de Heere daarin evenzeer. Maar we kunnen in aanraking komen met allerlei dwalingen, vragen. Ook vragen die ons eigen hart stelt. Een mens kan nu eenmaal graag verder willen denken, dieper komen in wijsheid. Dan wordt dieper graven gevraagd. Dat hoeft niet iedereen. Maar het moet wel gebeuren door een aantal. Want anders kunnen die dwalingen en vragen het eenvoudig geloof gaan verdraaien en scheeftrekken.

Maar soms kunnen mensen zo druk bezig gaan met een deeltje van het uurwerk, dat ze de heldere wijzerplaat van het eenvoudige geloof bijna onbereikbaar maken voor prille christenen of voor buitenstaanders. Dat is heel erg. Altijd moet de diepere doordenking in dienst staan van het ene, heilige geloof.

Diepte

Tegelijk is er ook een meer positieve lijn aan te geven van het eenvoudige geloof naar meer ingewikkelde overwegingen. Want het geloof is als een vrucht die wil rijpen. Levend geloof wil dieper en verder doordringen in de mysteries van God en het geloof. Niet om zich te verwijderen van het eenvoudige geloof. Alsof je gewone christenen kunt hebben en ook hogere christenen. Nee, de rijping van het geloof is juist een steeds dieper binnendringen in het eenvoudige geloof. Dat je steeds meer de hoogte en diepte en overvloed van God mag ontdekken. Zowel denkers als doeners kunnen door genade hierin toenemen.

De geschiedenis kent vele voorbeelden van doeners die rijp en wijs in het geloof waren geworden. Door jarenlang te leven uit het eenvoudig geloof en dat dagelijks te overdenken, eruit te leven. Dan blijkt het eenvoudige geloof te zijn als een poort naar een grote tuin met een overvloed aan vruchtbomen. Met mooie vergezichten en frisse beken. Maar die tuin is altijd aan de poort verbonden. Het diepste en het eenvoudige behoren dus geheel bij elkaar. Daarom kan ook een gerijpt en wijs christen grote zielsverwantschap hebben met een beginnend christen. Omdat het eenvoudig apostolisch geloof hetzelfde is in beiden.

Dr. P. F. Bouter, hervormd predikant te Bodegraven. 
Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.nl