Nederland klimt voorzichtig uit het dal van de recessie. Het bruto binnenlands product zal volgend jaar naar verwachting van de Rabo-economen met 1,25 procent groeien, na een krimp van 0,75 procent in 2003. Deze opleving wordt echter voor het grootste deel gedragen door de toename van de export. Door de groei van de wereldhandel zal de Nederlandse uitvoer met 4,25 procent toenemen, al kan Nederland niet ten volle profiteren van de internationale opleving vanwege de dure euro en de hoge loonkosten. Ook de investeringen zullen weer met 1 procent toenemen.

Daar staat echter tegenover dat de particuliere consumptie, de grootste groeimotor, maar nauwelijks op gang komt. Met een schamele plus van 0,75 procent zal zij, denkt de Rabobank, in 2004 maar íets bijdragen aan het herstel. Voornaamste reden daarvan is dat de arbeidsmarkt niet verbetert. De werkloosheid loopt verder op naar 6,5 procent van de beroepsbevolking. Dat maakt consumenten onzeker en terughoudend in hun bestedingen. Een lichtpuntje is dat de inflatie verder zakt naar 1,5 procent.

„Om ons heen horen we op het moment extreem goede geluiden over de Amerikaanse economie”, zegt Heemskerk, doelend op de berichten van dinsdag over de groei van de industriële productie, de onverwacht sterke stijging van de inkoopmanagersindex en de goede kerstverkopen in de VS.

Bij de Rabobank-economen heerst echter sterke twijfel over de bestendigheid van de Amerikaanse opleving. „De effecten van de belastingverlagingen van president Bush ebben weg, de oorlogsgroei valt -hopelijk- weg en de rentestand kan niet verder omlaag. Wij verwachten daarom dat vanaf medio 2004 de economie in de VS in een lagere versnelling gaat. Daar komt bij dat de huidige overcapaciteit nog geen extra investeringen nodig maakt.” De bank zet voor Amerika een groeicijfer van 3,4 procent neer voor volgend jaar.

Vanwege de Amerikaanse terugval verwacht de Rabobank op de rentemarkt eerst een stijging, waarna er weer een daling volgt naar het oude niveau. Hetzelfde beeld geldt voor de aandelenmarkt. „Op korte termijn zou de beurs wel 10 procent kunnen stijgen, maar die opleving gaat verloren zodra de economie tegenvalt.”

Op grond van vergelijkbare patronen uit de laatste decennia sluit de Rabobank niet uit dat de dollar nog verder daalt. De recente terugval is in de ogen van de bank „nog steeds bescheiden.” Voor de eurolanden zal dit een rem zetten op de economische ontwikkeling.

Heemskerk noemt de verwachte stabilisering op de woningmarkt „een goede zaak. Dat levert de consument voorlopig een vermogensbuffer op.” De prijzen zullen ongeveer gelijk blijven of hooguit licht stijgen. De aanhoudende schaarste aan goede koopwoningen en de historisch lage renteniveaus zijn daarvan de belangrijkste oorzaken.

Om de doorstroming te verbeteren stellen de Rabo-economen voor de overdrachtsbelasting te verlagen. „Een verlaging met 1 procentpunt levert volgens de berekeningen al 8 procent meer transacties op”, zei Heemskerk. „Als minister Zalm goed kan rekenen, ziet ook hij daar de voordelen van.”

De Rabo-topman vindt het terecht dat de overheid veel aandacht heeft voor de kenniseconomie en voor het stimuleren van innovatie. Dat stimuleert ook de arbeidsproductiviteit. Daarnaast moet het kabinet echter ook iets doen aan de opleiding en de positieverbetering van allochtonen in Nederland. „Volgens de berekeningen van onze economen groeit de beroepsbevolking tot 2018 met 1,1 miljoen personen, waarvan 64 procent van buitenlandse afkomst is”, zo benadrukt Heemskerk het belang van scholing. „Maar dit vraagt ook van bedrijfsleven en financiële instellingen een actieve rol.”