In augustus begonnen Israëlische en Palestijnse onderhandelingsteams hun ontmoetingen om over een vredesregeling te praten. De bedoeling was dat deze besprekingen eind april in een slot­akkoord zouden resulteren. Voor de zoveelste maal in de geschiedenis van het vredesproces bleken de discussies echter moeizamer te verlopen dan aanvankelijk werd verwacht.

Het overleg heeft tot nu toe weinig opgeleverd. De afgelopen weken brak er zelfs een crisis uit, nadat Israël opnieuw uitbreidingen van nederzettingen aankondigde. Kerry was deze maand twee keer in Israël en de Palestijnse gebieden om te voorkomen dat het overleg zou stranden. Ook wierp hij bij beide partijen een balletje op over zijn eigen vredesvoorstel.

Kerry’s vredesvoorstel is opgezet in grote lijnen. Dat wil zeggen: het biedt een kader voor een vredesregeling. Over de details zullen de onderhandelingsteams nog verder moeten debatteren. Maar al te vaag wordt het plan niet. Kerry verklaarde eerder deze maand in Washington dat zijn kaderplan spreekt over grenzen, veiligheid, Palestijnse vluchtelingen en wederzijde erkenning. Ook zal het plan richtlijnen bevatten voor de onderhandelingen over de details. Daar krijgen de onderhandelaars nog een halfjaar tot een jaar de tijd voor. Aan het einde daarvan zullen Israël en Palestina een vredesverdrag moeten sluiten.

Niet alleen uit het kaderplan van Kerry blijkt dat de Amerikanen uit zijn op een versnelling: ook de Amerikaanse diplomaat Martin Indyk bemoeit zich momenteel actief met het overleg. Hij was weliswaar van meet af aan betrokken bij de onderhandelingen, maar zou zich volgens berichten in Israëlische media aanvankelijk vrij passief hebben opgesteld.

Tot nu toe hebben noch Israël noch de Palestijnen beloofd dat ze in zullen stemmen met het kaderplan. De hoop is dat dit in januari wel zal gebeuren, als Kerry met een groot team de regio opnieuw zal bezoeken om druk tot te oefenen op de partijen.

Bij de Palestijnse president Mahmud Abbas viel een van de onderdelen van het voorstel in elk geval al helemaal verkeerd. Kerry stelt voor dat Israël ten minste de eerste tien jaar troepen houdt in de Jordaanvallei, conform een eis van Netanyahu. Abbas gaat akkoord met een fasegewijze Israëlische terugtrekking uit het gebied dat de staat Palestina moet worden. Het voert de Palestijnse president echter te ver dat na tien jaar zal worden bekeken of Israël zich alsnog uit de vallei zou terugtrekken. Die terugtrekking zal volgens dagblad Ha’aretz alleen uitgevoerd worden als de Palestijnen het akkoord helemaal hebben ingewilligd. Volgens de Palestijnen houdt Israël op deze wijze het vetorecht over een verdere terugtrekking, terwijl de Palestijnen het slechts met vage beloften moeten doen. Wel kan Abbas instemmen met de komst van buitenlandse troepen in de Jordaanvallei.

Aan de andere zijde van de Jordaan bevindt zich Jordanië, waarmee Israël een vredesregeling heeft gesloten. Het koningshuis van Jordanië is gematigd, maar Israël zal er rekening mee moeten houden dat dit regime na een revolutie het veld moet ruimen voor een radicaal islamitische regime. Dan is militaire presentie in de Jordaanvallei essentieel.

Kerry zal de komende weken mogelijk nog enkele wijzigingen aanbrengen in zijn kadervoorstel. Dan is het aan de Israëlische en de Palestijnse leiders om ja of nee te zeggen. Wie nee zegt, moet straks rekening houden met een aanmerkelijk minder vriendelijke Washington en mogelijk zelfs verlies van steun.