„Wie niet meestrijdt, verzaakt zijn plicht”, aldus Van Aartsen. Hij haalde hard uit naar PvdA-leider Bos, die de VVD in de media beschuldigde van een aanval op de islam. Coalitiegenoot CDA werd door de VVD-voorman andermaal opgeroepen om „eensgezind de misstanden in het onderwijs te bestrijden” en elkaar „niet de maat te nemen” over de grondwettelijke onderwijsvrijheid. In het islamitisch onderwijs doen zich volgens Van Aartsen „misstanden” voor, terwijl ook daar „de grondtoon van de Nederlandse natie zou moeten worden onderwezen.”

Overigens maakt minister van Aartsen zich ook breder zorgen over het gebrek aan gezond besef van de eigen Nederlandse identiteit.

Onder verwijzing naar de onlangs overleden historicus Kossman vroeg Van Aartsen ook aandacht voor historisch bewustzijn. „Hebben wij nog een eigen identiteit? En wat hebben wij eraan gedaan om die bij te brengen aan niet-westerse immigranten? Als het gaat om integratie moet de hand allereerst in eigen boezem. Onze zo geroemde tolerantie behoort toch veel meer te zijn dan desinteresse?”

Grote zorgen maakt Van Aartsen zich over de Nederlandse „laksheid” op het terrein van de terrorismebestrijding. Expliciet bekritiseerde hij minister Donner van Justitie, die aarzelt om geheime informatie van inlichtingendienst AIVD wettelijk bruikbaar te maken voor strafprocessen. Hij waarschuwde dat de VVD komt met een eigen initiatiefwet als daar niet snel werk van wordt gemaakt.

Tijdens de algemene vergadering droeg scheidend partijvoorzitter Eenhoorn de hamer over aan de Utrechtse wethouder Van Zanen. Die was door ruim 6000 leden uit vier kandidaten gekozen.

De rechtstreekse verkiezing symboliseerde de interne partijvernieuwing, die vrijdag een forse impuls kreeg. Als uitwerking van twee roerige vergaderingen eerder dit jaar werden de statuten aangepast, zodat gewone leden veel meer directe invloed krijgen, bijvoorbeeld bij het verkiezen van kandidaten voor vertegenwoordigende lichamen.

Verder ging de algemene vergadering vrijdagmiddag akkoord met het voorstel van de commissie-Van Zanen (dezelfde als de nu gekozen voorzitter) om de VVD om te vormen tot een echte „ideeen- en debatpartij.” Politieke vertegenwoordigers moeten volgens dat voorstel veel vaker in debat met gewone leden om zo vernieuwende ideeen op te doen. Die ideeën moeten ze vervolgens actief in raden, staten en parlementen naar voren brengen.

Scheidend Tweede-Kamerlid Erica Terpstra ontving onder applaus vrijdagavond het erelidmaatschap van de VVD. Dat is slechts aan enkelen voorbehouden. Terpstra wordt voorzitter van de sportkoepel NOC-NSF en verlaat na 25 jaar politiek Den Haag.