Daarvoor hebben de ministeries van Financiën en Justitie een wetsvoorstel opgesteld, dat vrijdag naar buiten is gebracht. De nieuwe wet geeft de beurswaakhond meer armslag in het toezicht op de financiële verslaglegging van ondernemingen.

De AFM hoeft nu nog niet apart naar jaarverslagen te kijken. Volgens een woordvoerder is uit het boekhoudschandaal rondom Ahold gebleken dat er „onvoldoende gereguleerd toezicht” op de verslaglegging bestaat. Door de nieuwe wet worden beursgenoteerde ondernemingen verplicht om al hun financiële verslaglegging beschikbaar te stellen aan AFM.

„Je kunt je afvragen of met deze bevoegdheden het Ahold-debacle voorkomen had kunnen worden. Bij dit soort zaken ben je als toezichthouder natuurlijk ook altijd afhankelijk van de signalen die je binnenkrijgt, dus 100 procent voorkomen kan niet”, stelt de AFM-woordvoerder. Daarbij wijst hij op de Amerikaanse beurswaakhond SEC, die ondanks eenzelfde soort bevoegdheden met omvangrijke boekhoudschandalen rondom Enron en WorldCom werd geconfronteerd.

De AFM zal de boeken van bedrijven achteraf en steekproefsgewijs toetsen op onregelmatigheden. Bij twijfel krijgt de waakhond de bevoegdheid om een procedure te beginnen bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam.

Kritiek op jaarverslagen moet momenteel nog van de beleggers zelf komen. Zij kunnen naar de Ondernemingskamer stappen. Een dergelijk zaak kost echter een aardig bedrag en veel tijd.

Pieter Lakeman van de Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie reageerde positief op het voorstel. „Ik juich het toe dat de AFM alle jaarverslagen bij de Ondernemingskamer kan aankaarten. Dat vind ik een hele goede stap.” Lakeman speurt zelf ook geregeld door jaarverslagen om te kijken of ze correct zijn opgesteld. Onlangs nog voerde hij bij de Ondernemingskamer een zaak tegen uitgever Reed Elsevier over vermeende fouten in het jaarverslag.

De AFM zal bij de controle niet op de stoel van de accountant gaan zitten. Het is niet de bedoeling dat de AFM diens werk zal overdoen. Evenmin bekijkt de toezichthouder of de jaarrekeningen een goed beeld geven van de werkelijke financiële situatie bij een bedrijf. Dat blijft een taak van de accountants.

Overigens wordt er wel gesleuteld aan plannen om ook de accountants onder toezicht van de AFM te brengen. Die voorstellen houden geen rechtstreeks verband met de controle van jaarverslaggeving door de beurswaakhond, aldus een woordvoerder.