Jongeren zijn het heden en de toekomst. Dat geldt zowel letterlijk als figuurlijk. Het zijn hun talenten, vaardigheden, ideeën en wildste dromen die zullen bepalen hoe de wereld eruit komt te zien. De gedrevenheid van ambitieuze mbo’er tot aspirant-academicus maakt een verschil, waar zij zich ook maar inzetten. Wij zien dat steeds meer organisaties dat beseffen. Toch blijven er dossiers waarin jongeren weinig te zeggen hebben.

De discussie over de transitie van het jeugdbeleid speelt in alle hevigheid. Gemeenten beklagen zich in het openbaar dat zij nog lang niet klaar zijn voor de nieuwe constructie. Bij alle discussie over het jeugdbeleid missen wij het allerbelangrijkste geluid: dat van de jongeren zelf.

Een van de speerpunten van het nieuwe beleid is de decentralisatie van de jeugdzorg. Het doel is effectiever zorg te kunnen bieden aan jongeren door gemeenten, in plaats van de abstracte rijksoverheid verantwoordelijk te maken. De verwachte kostenbesparing die dit met zich meebrengt is het tweede doel. Met beide punten zijn wij, als landelijke organisatie van en voor jongeren, blij. Er valt niets af te dingen op betere zorg, op passender zorg en wij zullen nooit klagen over iets wat minder gaat kosten.

Onze zorg is dat het nieuwe beleid en de huidige discussie op dit moment wordt gevoerd over en vanuit wat er op de tekentafel ligt; doelen, constructies en budgetten. Hier hebben beleidsmakers en partners enkel met elkaar over gesproken. Wij vinden het een gemiste kans dat jongeren hier geen plek in hebben.

Welk bedrijf brengt een nieuwe rollator op de markt, als die niet eerst is getest door en afgestemd op de directe behoeften van ouderen zelf? Hoe kan een nieuwe jeugdzorg worden vormgegeven, zonder de input van jongeren, zeker de jongeren in de jeugdzorg­instellingen zelf, mee te nemen?

Wij bij de Nationale Jeugdraad (NJR) merken dagelijks hoe een jongere een verschil kan maken in zijn eigen leven en die van anderen. Zo is er het Jeugdzorg Buddyproject. Een project dat door jongeren uit jeugdzorg is aangedragen en door de NJR wordt begeleid.

Voor veel jongeren zijn de eerste momenten in de jeugdzorg eng, eenzaam en onwennig. Je weet niet hoe het werkt en kent niemand om je bij aan te sluiten. Om daar wat aan te doen kwamen jongeren met een buddysysteem. Jongeren die al langer in de instelling zitten, nemen nieuwkomers onder hun hoede. Zij maken hen geleidelijk wegwijs in de instelling en bieden een luisterend oor. De buddy’s kunnen de nieuwelingen iets bieden waar zij zelf ooit ook behoefte aan hadden. De nieuwe jongeren vinden een steun en aandacht, iets wat er anders nooit was geweest.

Dit is slechts één voorbeeld van hoe jongeren uit eigen initiatief de handen uit de mouwen steken en iets aanpakken. Waarom de jeugd niet betrekken bij de huidige grote transitie in de jeugdzorg? Deze jongeren, deskundig in hun eigen leven, gedreven om het leven van zichzelf en anderen beter te maken en met het unieke inzicht in wat er anders moet en beter kan, moet je betrekken bij het denken over de veranderingen in jeugdzorg en jeugdbeleid. Het is een gemiste kans als je jongeren links laat liggen.

Ik roep dan ook alle betrokken partijen ertoe op om trouw te blijven aan de doelgroep van deze nieuwe jeugdwet. Betrek jongeren bij de transitie en transformatie naar een nieuwe, betere en effectievere jeugdzorg; geef hun een stem. Zij zijn de beste ervaringsdeskundigen die er te vinden zijn. Alleen samen met hen kan er werkelijk een positief verschil gemaakt worden.

De auteur is voorzitter van de Nationale Jeugdraad.