Hoofdrolspelers in het Oekraïense drama
KIEV (AP). De drieste beslissing van de regering van Oekraïne om de deur naar het Westen in het gezicht van de Europese Unie dicht te slaan heeft tot grote woede onder de Oekraïense bevolking geleid. Honderdduizenden Oekraïners zijn in Kiev de straat opgegaan. Hieronder volgt een overzicht van de hoofdrolspelers in het Oekraïense drama.
President Viktor Janoekovitsj
De 63-jarige Janoekovitsj, geboren in het industriële op Rusland gerichte oosten van Oekraïne, begon zijn carrière als elektricien voor hij in 1997 gouverneur van zijn geboorteregio werd. In 2002 steeg hij verder op de maatschappelijke ladder en bekleedde hij het premiersambt.
In 2004 liep Janoekovitsj een vernederende nederlaag op toen de door fraude ontsierde presidentsverkiezingen onder druk van langdurige en omvangrijke demonstraties ongeldig werden verklaard. Deze Oranjerevolutie bracht zijn westers gezinde rivaal Viktor Joesjtsjenko aan de macht. Janoekovitsj maakte in de daaropvolgende jaren echter handig gebruik van de haperende economie en de interne twisten in het Oranjekamp om in 2010 alsnog het presidentschap te bemachtigen.
Zijn bewind wordt bekritiseerd om zijn onduidelijke beleid, het terugdraaien van democratische hervormingen en het verrijken van een kleine groep verwanten en vrienden, die de bijnaam Familie hebben gekregen.
Bewijzen dat hij een luxe landhuis met struisvogelboerderij tot zijn woonst rekent, zijn een signaal van de hooghartigheid van zijn presidentschap. Tegenstanders wijzen verder op zijn veroordelingen in zijn tienerjaren wegens roofovervallen en geweld en schamperen over zijn ruwe manieren en gebrekkige taalbeheersing.
Janoekovitsj probeert het Oekraïense schip tussen Rusland en het Westen in te loodsen, maar koos vorige week Russische gaseieren voor zijn geld toen hij weigerde een verdrag voor politieke en economische samenwerking met de EU te tekenen. In plaats daarvan haalde hij de banden met Moskou verder aan. Het heeft hem zijn vaste greep op de macht gekost, nu honderdduizenden Oekraïners nadrukkelijk laten weten de ogen richting het Westen te willen richten.
Ex-premier Joelia Timosjenko
De charismatische heldin van de Oranjerevolutie, gekroond met een traditioneel gevlochten haarstreng, Joelia Timosjenko, werd in 2004 aangesteld als premier. Al vlug raakte ze verwikkeld in een bittere politieke strijd met president Viktor Joesjtsjenko. Na zeven maanden werd ze door Joesjtsjenko opzij geschoven, in 2007 werd ze opnieuw benoemd tot premier.
Drie jaar later verloor Timosjenko de presidentsverkiezingen nipt van Janoekovitsj. Een jaar later werd ze gearresteerd en wegens ambtsmisbruik veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf. Het Westen spreekt van een politieke wraakoefening.
De EU stelde de vrijlating van Timosjenko als voorwaarde voor het samenwerkingsverdrag, maar Janoekovitsj wuifde deze eis weg. De vrees voor zijn politieke aartsvijand, die in 2015 weer mee zou kunnen doen aan de presidentsverkiezingen, zit hem kennelijk hoog.
Zelfs in de gevangenis is Timosjenko een geduchte oppositiefiguur. In een gepassioneerde verklaring zaterdag drong ze er bij de Oekraïners op aan zich aan te sluiten bij de massabetogingen en Janoekovitsj uit het zadel te wippen.
Premier Mikola Azarov
Een technocraat die loyaal is aan Janoekovitsj. De 65-jarige Azarov keerde zich tegen het EU-verdrag met het argument dat het landenblok maar weinig betekend heeft voor Oekraïne. Hij heeft erop aangedrongen dat Oekraïne betere voorwaarden afdwingt en tegelijkertijd de banden met Rusland aanhaalt. Rusland is de belangrijkste afzetmarkt voor Oekraïense export.
Toch is Azarov ook een gematigde stem in de regering. Hij zegt een vreedzame oplossing te willen voor de huidige crisis en zegt dat betogers vrij voor hun mening moeten kunnen uitkomen.
Minister van binnenlandse zaken Vitali Zachartsjenko
De 50-jarige Zachartsjenko is een trouwe bondgenoot van Janoekovitsj en wordt gerekend tot de Familie. Ondanks diverse schandalen rond de politie, die onder zijn verantwoordelijkheid valt, is hij overeind gebleven als minister.
Hij zou achter de poging hebben gezeten om zaterdag een demonstratie op het Onafhankelijkheidsplein uiteen te slaan. Sommige betogers werden tot bloedens toe met wapenknuppels geslagen. De woede over het bewind is door dit optreden alleen maar toegenomen.
Vitali Klitsjko
De 42-jarige wereldkampioen boksen in het zwaargewicht viel het politieke theater in het najaar binnen toen zijn partij Oedar, ”Stoot”, verrassende resultaten behaalde in de parlementsverkiezingen. Volgens sommige peilingen is Klitsjko inmiddels de populairste politicus in het land, dankzij zijn pro-westerse houding en verzet tegen corruptie.
Klitsjko positioneert zichzelf als een nieuwe macht in de Oekraïense politiek. In tegenstelling tot veel politici uit de oppositie en de regering heeft Klitsjko de reputatie een man te zijn die zijn miljoenen op een eerlijke en transparante manier heeft verdiend – in de boksring.
Arsenij Jatsenjoek
De 39-jarige ex-bankier vormt samen met Timosjenko de leiding van de partij Batkivsjtsjina (Vaderland). Jatsenjoek verwierf zijn fortuin met bankzaken en begon daarna aan een indrukwekkende politieke carrière. Hij was hoofd van de nationale bank, minister van de departementen economische zaken en buitenlandse zaken en voorzitter van het parlement.
In 2010 deed Jatsenjoek een mislukte poging het presidentschap te bemachtigen. Toen Timsjenko werd aangeklaagd trad hij toe tot haar partij en maakte hij zich hard voor haar vrijlating. Hij heeft zich de integratie van Oekraïne in de EU tot doel gesteld.
Oleh Tjahnibok
Tjahnibok is een 45-jarige voormalige uroloog en leider van de nationalistische partij Svoboda (Vrijheid). In de parlementsverkiezingen van afgelopen najaar presteerde hij goed. De aanhang van Svoboda bevindt zich vooral in het westen van het land, hoewel zich ook in het midden en oosten van Oekraïne voorstanders van de politieke beweging bevinden.
Svoboda voert uitvoerig campagne voor westerse waarden en lidmaatschap van de EU, maar partijleiders hebben zich bij gelegenheid antisemitisch uitgelaten. De partij houdt er strenge waarden op na en wil een verbod op abortus en intrekking van homorechten.
Dmitro Kortsjinski
De 49-jarige Kortsjinski voert de ultranationalistische Broederschap aan, een radicale groepering die prat gaat op de suprematie van de Oekraïense natie. Kortsjinski draagt de kenmerkende snor van wijlen dichter en auteur Taras Sjevtsjenko en streed in het verleden tegen Russische troepen in Tsjetsjenië.
Volgens de politie probeerden met metalen staven en stenen gewapende leden van de Broederschap zondag het presidentieel kantoor te bestormen. De politie antwoordde met geweld en er vielen tientallen gewonden.