Dr. Van Willigen: Ambrosius gaat in uitleg Psalm 1 tot de bodem
Ambrosius kennen de meeste mensen alleen van zijn lofgezang ”Grote God, wij loven U”. Dr. Marten van Willigen, verbonden aan de PthU en de VU als docent nieuwtestamentisch Grieks en oprichter van de Stichting Bijbeluitleg in de Vroege Kerk, promoveerde in 2008 op deze kerkvader uit de vierde eeuw.
Hoe kwam u met Ambrosius in aanraking?
„Dat was tijdens mijn studie klassieke talen aan de universiteit van Groningen. Ik wilde op een kerkvader afstuderen, maar niet op Augustinus, op hem hadden zich al zo veel anderen gericht. Eigenlijk vond ik het ook vreemd dat een belangrijke kerkvader als Ambrosius door velen nauwelijks werd genoemd en ook nauwelijks vertaald. Daar is gelukkig verandering in gekomen. Na mijn promotie heeft het Augustijns Instituut het Lukasevangelie van Ambrosius geheel vertaald. Prachtig! Zelf heb ik voor het ”Dagboek Vroege Kerk” Psalm 1 van Ambrosius vertaald en toegelicht. Nu ben ik bezig met een boek over zijn hymnen. Op 7 december hopen we tijdens de eerste lustrumviering van de Stichting Bijbeluitleg Vroege Kerk een aantal hymnen te laten horen.”
Wat waardeert u vooral in Ambrosius?
„Zijn volledige toewijding aan God. Wanneer je Ambrosius’ denken goed tot je laat doordringen ontdek je dat hij bewust nadenkt over de vraag hoe God door hem geëerd wordt. Hij wil zelf niet in het middelpunt staan, hij cijfert zichzelf weg, maar juist daardoor is hij vruchtbaar geweest voor de Kerk. Zo zullen allen die Christus liefhebben niet meer zo veel om zichzelf geven. Ze zien op Hem, al zullen ze de kerk en hun medemens op de een of andere manier proberen te dienen. Maar het gaat hen niet om zelfontplooiing of carrière. Dat heb ik vooral van Ambrosius geleerd.”
De meeste mensen kennen Ambrosius alleen van het Te Deum of Lofgezang. Terecht?
„In zekere zin kun je dat inderdaad terecht noemen. Het is essentieel om te beseffen dat de Vroege Kerk aan God lof en eer heeft toegebracht. Juist ook door zijn hymnen en aandacht voor de liturgie deed ook Ambrosius niets liever dan God loven.”
In hoeverre is Ambrosius nog actueel?
„Lees zijn uitleg van Psalm 1 maar eens. Hij gaat daarin tot de bodem. Treffend geeft hij de twee wegen die een mens kan bewandelen weer. Dit commentaar laat als geen ander zien waar het in het leven om moet gaan: oprecht leven voor Gods aangezicht. Maar tegelijk is er aandacht voor muziek in de Bijbel en muziek in de kerk. Ambrosius leert dat ons persoonlijke geloof ook in de zang aan God wordt beleden. Daar is de hele kerkelijke gemeente bij betrokken, van het jongste kind tot de oudste gelovige. Ambrosius laat dus zien hoe ook wij gemeente moeten en mogen zijn: samen lof God toebrengen. Dat is wat gemeenteleden aan God en aan elkaar verbindt.”