De docent systematische theologie aan de faculteit katholieke theologie van Tilburg University leerde Thomas (1224-1274) al vroeg kennen en bleef met hem bezig. „Hij was een van de belangrijkste denkers uit de middeleeuwen.”

De theoloog is voor Goris zo aansprekend, omdat de vragen waar hij voor stond veel overeenkomsten vertonen met die van nu. „In zijn dagen werd het denken van Aristoteles herontdekt. De kerk werd geconfronteerd met een verklaring van de wereld waarin voor God eigenlijk geen plaats was. Aristoteles stond voor rationeel en empirisch onderzoek en een niet-religieuze ethiek.”

In die context zocht Thomas naar een „integratie” van beide werelden, waarbij hij de theologie veel analytischer opvatte dan voorheen gebruikelijk was. Eerder stond de theologie vooral in dienst van de kloosterwereld en de spiritualiteit. „Zijn voortdurend doorvragen lijkt soms droog”, aldus Goris, „maar ik heb daar persoonlijk veel aan.”

Als voorbeeld noemt de docent dat Thomas zich de vraag stelt of God de wereld ook als eeuwige wereld had kunnen scheppen. „Dat lijkt een tamelijk nutteloze vraag. Het lijkt ook of geschapen zijn en eeuwig zijn elkaar uitsluiten. Maar Thomas’ antwoord is dat God dat inderdaad had kunnen doen. Dat heeft mij er iets van laten zien dat Gods scheppingsdaad niet iets is van een grijs verleden, maar veel fundamenteler en radicaler: iets van nu. God schept ook op dit moment en houdt alles in het bestaan. Als Hij daarmee ophoudt, verzinkt alles in het niets.”

Wat kan een moderne rooms-katholiek nog met Thomas’ denken over verlossing?

„Thomas benadert de verlossing onder meer vanuit de sacramenten. Die krijgen hun werkzaamheid krachtens het lijden en sterven van Christus en zijn daar zelf de bemiddeling van. We hebben geen directe toegang tot Hem, maar alleen binnen Zijn lichaam, de kerk. De sacramenten zijn daarbinnen de brandpunten.”

Kunt u zich voorstellen dat iemand als Luther daarin vastliep?

„We moeten in de verschillen tussen Rome en Reformatie ook rekening houden met historische toevalligheden. Zoals de kerk in die tijd functioneerde: daar word je haast vanzelf protestant van. De belangrijkste reden voor mij om met Thomas in te stemmen dat Christus alleen via de weg van de kerk en de sacramenten toegankelijk is, en niet op een directe manier via het geloof alleen, is dat Christus de verheerlijkte Christus is. Hij is in het ”eschaton”, waar we niet zomaar bij kunnen. We zijn onderweg, en hebben die bemiddeling van de kerk nodig.”