Irans lange nucleaire mars
TEHERAN (ANP). Iran betrad met hulp uit de VS in de jaren 60 het nucleaire tijdperk. Het pro-westerse keizerrijk opende in die jaren met hulp van het Amerikaanse ‘Atoms for Peace’-programma de eerste onderzoekcentra. Na de Islamitische Revolutie van 1979 vertrokken westerse nucleaire specialisten. De nieuwe leider Khomeini moest niets van nucleaire technologie hebben. Maar in de jaren 80 ging Iran het weer proberen. Hier een chronologie:
1958: Iran treedt toe tot het IAEA.
1968: Iran tekent internationaal verdrag tegen de verspreiding van kernwapens (NPT).
1974: Iran ontwikkelt atoomprogramma. Eerste steen gelegd voor Bushehr-kerncentrale.
1978: Iran en de VS tekenen samenwerkingsakkoord over kernenergie.
1979: Islamitische Revolutie beëindigt nucleaire programma.
1984: Nieuw onderzoekscentrum geopend in Isfahan met Chinese hulp. De VS beginnen in de jaren 80 met sancties tegen Iran.
1995: Iran en Rusland tekenen akkoord voor bouw nieuwe kerncentrale in Bushehr.
2000: VS leggen sancties op aan partijen die zaken doen met Iran waarmee de nucleaire sector daar gediend is.
2003: IAEA-chef ElBaradei naar Iran. Het lijkt erop dat Iran zich aan het NPT houdt maar het moet meer openheid geven. Teheran zegt in gesprekken met Berlijn, Londen en Parijs toe de verrijking tijdelijk stil te leggen.
2006: De VN-Veiligheidsraad eist dat Iran stopt met het maken van nucleaire brandstof en het verrijken van uranium. Later volgen VN-sancties gericht tegen de overdracht van nucleaire kennis en tegen personen en ondernemingen in Iran. De sancties worden in 2007 strenger en breder en in 2008 nog verder aangescherpt.
2010: Iran wijkt niet. De Veiligheidsraad vaardigt nieuwe sancties uit tegen onder meer de Revolutionaire Garde, een militair en industrieel instituut waar het regime op steunt. De VS gaan personen en bedrijven bestraffen die zaken doen met de Iraanse oliesector. Een Iraanse nucleaire wetenschapper wordt vermoord. Er volgen meer moordaanslagen.
2011: VS komen met sancties tegen transacties met centrale bank Iran. De ‘nieuwe’ kerncentrale van Bushehr levert eindelijk elektriciteit.
2012: EU vaardigt eigen sancties uit, onder meer gericht tegen de invoer van Iraanse olie. VS breiden eigen sancties uit.
2013: IAEA en Iran hebben nog steeds geen akkoord over inspecties van plaatsen waar het IAEA heen wil. Iraanse economie krimpt, olie-export loopt terug, de inflatie rijst de pan uit en naar schatting een op de drie Iraniërs heeft geen werk. In de verkiezingen wijzen de kiezers de confrontatiekoers van president Ahmadinejad af en kiezen hervormer Hassan Rohani tot president. ‘Nucleair’ overleg wordt vruchtbaar.
