De achterban van D66 heeft het er nog moeilijk mee. De deelname aan een kabinet met het CDA blijft veel democraten zwaar op de maag liggen. Tijdens het najaarscongres, dat dit keer in „de meest Europese stad van Nederland” wordt gehouden, is er voortdurend gemor. Het drugsbeleid, de asielzoekers, het sociaal beleid, de veiligheid: Wordt dat allemaal niet veel te rechts?

Toch heeft de partijtop uiteindelijk weinig moeite de kritiek te dempen. Het ene na het andere kopstuk houdt de muitende leden voor wat D66 tot nu toe al uit het vuur heeft weten te slepen dankzij de sleutelpositie die de partij inneemt.

„We voeren nu belangrijke delen van ons programma uit. Maar met andere partners”, legt partijleider Dittrich uit. Hij beweert dat D66 niet is verrechtst. „We zijn geen andere partij geworden, de kans tot vernieuwing diende zich aan, en nu zeg ik: Het is geen breuk met het verleden.” D66 zit in het kabinet „met behoud van eigen taal en cultuur”, verzekert hij. De warme ovaties wijzen erop dat hij veel twijfel weet weg te nemen.

Ook vice-premier De Graaf heeft geen spijt van deelname aan dit kabinet. De drastische ingrepen doen wel pijn, maar hij is het faliekant oneens met de critici binnen zijn partij die beweren dat er is gesold met de sociale zekerheid. „De lijn van dit kabinet is de lijn van D66 in de afgelopen jaren”, reageert hij uitdagend.

Als voorbeeld noemt hij de herziening van de WAO. Het was naar zijn zeggen een van de grote teleurstellingen onder paars dat die operatie toen niet mogelijk bleek. „Nu hebben we het wél geregeld.”

Nog enthousiaster is minister Brinkhorst (Economische Zaken). Hij zegt „met grote overtuiging” tot de coalitie te zijn toegetreden. Evenals kamerlid en partijgenoot Bakker betoogt hij dat de inkomensverschillen onder dit kabinet eerder zijn verkleind dan vergroot. „Dit is het eerste kabinet dat niet denivelleert”, houdt hij zijn achterban voor.

Zelfs partijvoorzitter Pechtold, die binnen D66-gelederen als links te boek staat, verdedigt de rol van de democraten in de coalitie met verve. Het is wel zaak om „heel scherp” te blijven. Tegelijk stelt de voorzitter tot zijn genoegen vast dat de oppositie, „met de PvdA voorop, verbijsterend stil is.”

Opnieuw haalt hij de gekozen burgemeester van stal. Dat hieraan druk wordt gewerkt, ziet hij als een belangrijk wapenfeit in de geschiedenis van de partij. „Veel burgemeesters liggen tegenwoordig woelend in bed. Onze droom is hun nachtmerrie.”

Waar zowel top als achterban van gruwt, is „het duo Balkenende/Donner.” Hun recente aanval op de satire wordt als bewijs gezien dat deze politici fatsoensrakkers zijn die een neoconservatieve koers waren.

Oprichter van D66 en ex-minister Van Mierlo vindt dat zijn partij het kabinet moet verlaten als deze twee de sfeer gaan bepalen. Snerend heeft Dittrich het over „de smaakpolitie van Balkenende en Donner”, en als een NOS-verslaggever hem voorhoudt dat deze politici uit de 19e eeuw stammen, noemt hij dat „een grappige opmerking.”

Wel signaleert diezelfde Dittrich dat de hang naar vrijheid „niet in balans is met het nemen van verantwoordelijkheid. En dan ontstaat een rauwheid in de samenleving, een gebrek aan respect.” Opmerkelijk, want dat was toch juist de inzet van het satiredebat?