Arafat overleed in 2004 onder mysterieuze omstandigheden in een Frans hospitaal. Wetenschappers van het Zwitserse Instituut voor Stralingsfysica onderzochten botten van Arafat en bodemmonsters van zijn graf. Donderdag lieten zij weten dat de vroegere Palestijnse leider inderdaad polonium in zijn lichaam had. De hoeveelheid die werd aangetroffen kan niet op natuurlijke wijze in zijn lichaam zijn beland, zeggen zij. Daar voegden zij aan toe dat het ziektebeeld van Arafat eveneens kon duiden op een poloniumvergiftiging.

Andere wetenschappers spreken van onduidelijke onderzoeksresultaten die geen onomstoten bewijs vormen voor de theorie dat Arafat vergiftigd is.

Hieronder volgen enkele wetenswaardigheden over polonium.

Wat is polonium?

Polonium-210 is een van de zeldzaamste elementen in de wereld. Het werd in 1898 ontdekt door de beroemde natuurkundigen Marie en Pierre Curie. Zij vernoemden het naar hun geboorteland Polen. Polonium komt in zeer lage concentraties voor in de bodem, maar kan ook kunstmatig worden geproduceerd in kernreactoren. In kleine hoeveelheden kan het industrieel worden toegepast, met name om statische elektriciteit uit te sluiten in apparaten. Polonium komt van nature niet voor in het menselijk lichaam.

Hoe gevaarlijk is het?

Zeer gevaarlijk. Als het in het lichaam terechtkomt, is het al in zeer kleine doses dodelijk. Een minuscule hoeveelheid van het zilverachtige poeder is voldoende om te doden. Britse stralingsdeskundigen zeggen dat de dodelijke effecten vrijwel niet meer tegen te houden zijn zodra polonium-210 in de bloedbaan belandt.

Hoe kunnen mensen worden vergiftigd?

Mensen kunnen worden vergiftigd als ze voedsel of drinken nuttigen waaraan polonium is toegevoegd, als ze besmette lucht inademen of als de stof het lichaam via een open wond binnenkomt. Litvinenko zou thee hebben gedronken dat met het radioactieve materiaal was aangelengd.

Wat zijn de symptomen van een poloniumvergiftiging?

De organen van een slachtoffer van vergiftiging raken in verval. Lever, nieren en beenmerg staan bloot aan een continu bombardement van alfadeeltjes van binnenuit. Symptomen zijn misselijkheid, haarverlies en zwellingen in de keel.

Waar komt het vandaan?

Polonium kan een bijproduct zijn van de chemische verwerking van uranium, maar wordt doorgaans kunstmatig geproduceerd in een kernreactor of een deeltjesversneller. Volgens John Croft, een gepensioneerde Britse stralingsdeskundige die aan de Litvinenko-zaak werkte, kan een dosis die groot genoeg is om te doden waarschijnlijk alleen komen van een regering die beschikt over nucleaire mogelijkheden. Daaronder vallen Rusland - producent van het polonium dat Litvinenko zou hebben gedood - en Arafats aartsvijand Israël. Maar ook de Verenigde Staten en tientallen andere landen kunnen aan polonium komen.

Kan de straling worden waargenomen?

De alfadeeltjes van polonium kunnen niet door de huid heen en worden niet opgemerkt door stralingsdetectoren. Het is dus tamelijk eenvoudig om het materiaal de grens over te smokkelen.

Wie zijn er aan overleden?

Litvinenko’s waarschijnlijke dood door polonium is al genoemd. Daarnaast bestaat het vermoeden dat de dochter van de Curies, Irene, die overleed aan leukemie, ziek is geworden nadat ze in het laboratorium per ongeluk was blootgesteld aan polonium. De Israëlische schrijver Michal Karpin stelt dat de dood wegens kanker van diverse Israëlische wetenschappers het resultaat was van een poloniumlek in het Weizmann Instituut voor Wetenschap in 1957. De Israëlische regering heeft dit echter nooit bevestigd.

Kunnen wetenschappers bewijzen dat Arafat is vergiftigd?

Zwitserse wetenschappers zeggen dat Arafat symptomen vertoonde die duidden op stralingsvergiftiging, waaronder misselijkheid, overgeven, diarree en lever- en nierfalen. Twee andere gebruikelijke symptomen, haarverlies en verzwakking van het immuunsysteem, waren afwezig. In feite zijn er echter zo weinig gevallen van poloniumvergiftiging bekend dat wetenschappers niet veel weten over de precieze symptomen.

De wetenschappers wezen daarom ook op de beperkingen van hun onderzoek. Ze verrichtten hun analyses op zeer kleine monsters, zoals een enkele haar of sporen van bloed en urine. Vergelijkbare tests werden acht jaar geleden na de dood van Arafat uitgevoerd, dus er kan sprake zijn van problemen met chemische degeneratie.

Volgens Derek Hill, stralingsexpert aan University College London, kan als er voldoende polonium aanwezig is in de monsters mogelijk bepaald worden waar de stof vandaan kwam. Dat kan meer aanwijzingen opleveren of Arafat was vergiftigd.