Ambachten XL brengt Veluwe ambachtslieden in contact met kunstenaars. Het doel van dit project is ambachten op de Veluwe „een nieuwe impuls te geven.”

Projectleider Miriam Geerdes-Gazzah: „Ambachten sterven uit, kennis verdampt en de overdracht van wetenschap en techniek van veel ambachten verdwijnt als jongere generaties het vak niet leren. Er bestaat bij de jeugd weinig interesse voor ambachten en opleidingen zijn niet gericht op handwerk en ambachtelijke technieken. Bovendien hebben ambachten een oubollig imago, ze worden vooral geassocieerd met braderieën.”

Geerdes riep de hulp van kunstenaars in. „Die kunnen er net even een andere kijk op hebben. Ambachten XL laat hen samen met ambachtslieden zoeken naar een innovatieslag van het ambachtelijke product: een nieuwe productiewijze, ander materiaalgebruik, een herziene productpresentatie, een andere functie of een bijdetijdse vormgeving. Gezamenlijk kunnen ambachtslieden en kunstenaars aantonen dat ambachten juist heel actueel kunnen zijn.”

Ambachten XL is een project van Cultuurpact Veluwe, waarin de gemeenten Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Nijkerk, Nunspeet, Oldebroek, Putten en Scherpenzeel samenwerken voor versterking van kunst en cultuur in de regio.

Reinier Hoving, twintiger en smid uit Harderwijk, neemt deel aan Ambachten XL. „Het aardige van dit project is dat het laat zien dat het ambacht niet iets uit het verleden is dat je in een museum kunt vinden, maar vakwerk, handwerk dat nog elke dag wordt beoefend. Net als veel kleine jongens had ik interesse in vuurtje stoken en toen ik via een oma kennismaakte met een oudere smid sloeg de vonk over. Ook voor iemand op jonge leeftijd valt het ambacht van smid te leren.”

Ambachten XL koppelde Hoving, via zijn leermeester Hendrik Smit uit ’t Harde, aan Cor Litjens uit Nijmegen, die veel sculpturen in brons vervaardigt. Het zette de Harderwijker op een nieuw spoor. „Als smid ben ik veelal functioneel gericht: op gereedschap, hang- en sluitwerk, hekwerken en siersmeedwerk. Ik neem onvoldoende tijd om me te verdiepen in het maken van kunstzinniger werk. Ook ontbreekt het me aan inzicht op het gebied van vormgeving. Litjens leerde me anders naar dingen te kijken en tijd te reserveren om iets nieuws te proberen.”

Samen maakten Hoving en Litjens een vuurschaal uit afvalmateriaal. „Daarbij werden plakjes van gelijke vorm uitgesmeed. Ik heb ons nieuwe product meegenomen naar demonstraties en sommige mensen waren er helemaal weg van. Die wilden wel zo’n fruitschaal.” De Harderwijkse smid is enthousiast: „Ik ga meer met schalen en met vormgeving doen. Ik heb van Cor veel geleerd dat ik ga gebruiken.”

Historische timmerman Stephan Spieker uit Putten en kunstenaar Bob Lejeune uit Nijmegen werken nog aan hun product.

Lejeune: „Stephan is een vakkundig houtbewerker, maar hij kan mogelijk nog beter aan de kost komen als hij zich meer specialiseert. Ik mocht hem even op een ander been zetten. Het helpt als je buiten de gebaande paden treedt. Mogelijk levert het een exclusief product op waarmee een ander publiek, een andere markt kan worden bediend en Stephan zijn vakmanschap in de prijs gewaardeerd ziet.”

Lejeune doet zelf veel met keramiek en porselein. Onder meer het beeld ”De Veluwe” in Ellecom is van hem. „Stephan wil een meubel uit een boomstam maken en samen hadden we het idee om in de zitting verzonken porseleinen knoppen aan te brengen. Volgens mij is dat een mooie tegenstelling, dat tere porselein gecombineerd met het ruwe hout.”

Lejeune is benieuwd wat het oplevert en of zijn voorstel Spieker op termijn ook soelaas biedt. „Dat is nu nog moeilijk te zeggen. We proberen het in elk geval, wellicht wordt het iets.”

In Epe is imker Wilfred Muis al volop aan de slag gegaan met de suggesties van kunstenaar Luuk Wiehink uit Arnhem, die zich onder meer bezighoudt met hergebruik van afvalstoffen.

Muis: „Het was goed om er met een artistiek iemand over na te denken hoe je je producten beter en aantrekkelijker kunt presenteren. Dat heeft me lekker opgeschud. Je bent zo druk met de producten zelf, je komt er anders niet aan toe.”

Wiehink adviseerde Muis de deksels van zijn potten met honing te benutten voor voorlichting over bijen en honing. Snoepzakken zijn voorzien van een logo. Muis’ honinglolly’s in de vorm van bijen en bloemen zijn nieuw. De imker is blij met de adviezen van de Arnhemmer. „Ik zal er geen grote klapper mee maken, maar alle beetjes helpen mee om de imkerij onder de aandacht te brengen.”

De eindresultaten van het project Ambachten XL worden 23 november gepresenteerd in Boerderijmuseum De Bovenstreek in Oldebroek.

De deelnemende ambachtslieden en kunstenaars zijn aanwezig, geven demonstraties van hun ambacht en verkopen hun producten.