Het komt nu wel heel dichtbij, schrijft ds. W. van Gorsel in het hoofdartikel van het Gereformeerd Weekblad. Twaalf december dus. Het zal allemaal wel doorgaan. Een dankdienst is reeds belegd. Maar als er nu eens een wonder gebeurt? Als de PKN er nu eens níét komt?

„Die schade is er nú al, in eigen kring. En dat is het eigenlijk waar ik de vinger bij wilde leggen. Want over SoW is al zoveel gezegd en geschreven, daar valt niets nieuws aan toe te voegen. Maar in eigen gelederen zie ik als het ware nú al een tweedeling. Ik geloof -en ik hoop!- dat alles wat zich gereformeerd noemt, tegen SoW is. Dat kán gewoon niet anders. Want de belijdenis van de Reformatie is exclusief, wie zich daaraan gebonden acht, kan nooit instemmen met een plurale kerk, een kerk die gelijke rechten toekent aan de leugen en aan de waarheid.

Dus daar gaan we van uit, dat we allen tegen SoW zijn. Maar dan komen diezelfde mensen tot een verschillende beslissing. De één zegt ter wille van het geweten niet te kunnen participeren in een kerk die waarheid en dwaling naast elkaar laat bestaan. En de ander zegt ook die kerk niet te kunnen verlaten en in die kerk op z’n post te blijven. Ik neem aan dat beide beslissingen voor Gods aangezicht zijn gevallen, en dat zowel het één als het ander kan worden geargumenteerd.

Maar wat we nú al kunnen constateren is dat aan beide kanten de andere groep wordt uitgesloten. Dat beide partijen elkaar zo ongeveer in de ban doen. Als je niet op mijn standpunten staat, dan ben je een vijand, een verrader, en dan word je verdacht van kwade trouw. Kijk, dat vind ik bepaald verontrustend. Dat mensen die één zijn in geloof en leven, die dezelfde prediking brengen of begeren, in kerkelijk opzicht als kemphanen tegenover elkaar staan.

Het doet me denken aan de Secession in Schotland, toen de Erskines niets meer met George Whitefield te maken wilden hebben omdat hij ook in de Church of Scotland preekte. Als het echt was, aldus Ralph Erskine, dan preekte hij alleen bij ons, want „we are the Lords people” (WIJ zijn het volk van God). Hoe moet dat na 12 december? Want dat dan tot de fusie besloten wordt, daaraan twijfelen we eigenlijk niet. Daar gaan we min of meer van uit. En achter die datum durven we bijna niet te kijken. Wat er dan zal gebeuren, dat weet nog niemand.

Maar er kan ook nog een wonder gebeuren. Het is uiteindelijk maar een kwestie van enkele stemmen. En wanneer in de hervormde synode de tweederde meerderheid niet wordt gehaald, dan gaat de fusie niet dóór… Het kan zelfs nog van een kant komen, waarvan wij het niet verwachten.

Maar áls het nu eens niet doorgaat? Loopt er dan al niet een scheidslijn in onze eigen kring? Door onze eigen gelederen? Díé zou meegegaan zijn, en díé zou achtergebleven zijn. En worden we daarop dan, zoals we vandaag zeggen, afgerekend?

Ik zou de tegenstellingen maar niet te veel toespitsen. Er is er maar één die daar wel bij vaart, en dat is de satan. Hij zal alles doen wat in zijn vermogen is om het werk van God stuk te maken. Die kans moeten we hem maar niet geven. En intussen vragen of de Heere Zijn werk in stand wil houden en of Hij de band tussen broeders van hetzelfde huis niet wil verbreken.”

Confessioneel
Wat ds. B. H. Weegink, hervormd synodelid, van onder anderen kerkbestuurders „tussen de regels door beluistert”, is dat het eigenlijke verzet tegen SoW pas na 12 december wordt bezien en… hoogstwaarschijnlijk gehonoreerd. Hij schrijft dit in zijn column in Confessioneel. „Bah”, is zijn oordeel.

Of de fusie wordt gehaald, is niet meer de vraag. De zaak is minutieus voorgeprogrammeerd en het verzet grotendeels weggemasseerd. In de hervormde synode zit meer dan eenderde aan leden dat het niet in het hart heeft om voor te zijn, maar een deel daarvan is helaas al zover dat het het hart niet heeft om op het moment suprème tegen te stemmen. Het proces, dat begon met ’de Bond paaien’, heb ik tien jaar van nabij meegemaakt. De kracht in de rechterflank is gebroken, dus win je het spel. Als de minderheid -overigens al jarenlang de meerderheid van het kerkvolk- dit niet wil slikken, moet ze stikken. Bah!

Wat ik van frontliners, vuurmakers en kerkbestuurders tussen de regels door beluister, is dat het eigenlijke verzet pas na twaalf december wordt bezien en… hoogstwaarschijnlijk gehonoreerd. ”Roma locuta”, is de ”causa” dus niet ”finita”. Dan gaan we zeggen: tjonge, jonge het is toch wat! Spijtbetuigingen zullen over de tafel rollen: zo hadden we het nooit bedoeld. Dan wentelen we ons in de collectieve deken van deemoedigheid en rispen we het ene schuldgevoel na het andere op. Dan trekken we het boetekleed aan en maken er een burka met twee ooggaten van. En onder dat afzichtelijke kleed krijgt zowel de een als de ander een plaats. In die wonderlijke lethargie vinden we elkaar, het zal de kerk niet wezen als het zo niet gaat.

Dan pas gaan we praten, want de druk is van de ketel. Als meestal bij een huwelijk: na de voltrekking is het gevaar van scheiding levensgroot. Met het genezen en helen begin je pas als de breuk is begonnen. Eerst moet het zover komen. De tijd tussen 12 december en 1 mei is er heus niet om de vereiste aanpassingen tot stand te brengen. Die tijd is om te kijken wat het wordt. Barst de bom, dan brengen we de zaak op orde. Het zijn gewoon de dampdagen. De kerk is het gewend om achteraf te regelen. De synodale leiding -al een poosje bezet met mannen uit de gereformeerde gezindte- kan het stomweg niet maken dat vitale delen van de kerk, eigenwijs en trouw als ze zijn, voor jan joker buiten komen te staan.

Naar verluidt, zijn er meer dan honderd gemeenten die integraal niet meegaan of binnen wier grenzen de boel uit elkaar spat. Het is geen gepruttel in Madurodam. Zelf zit ik in het centraal bestuur van de Katwijk zeese gemeente (de grootste hervormde gemeente van Nederland, zegt de telkamer van het LDC eufoor). Wij beleven de grootste problemen tussen hen, die zich morrend mee laten nemen en hen, die principieel never en nooit in de PKN zullen stappen. Het is een van buiten komend onheil dat zich in de gemeente vreet.

Het huidige fusiemodel is een dwangbuis. Het helpt met beide handen om een krimpende kerk teloor te doen gaan. Voor wie ’s nachts niet kan slapen, gaat het gedenkboek open. We horen een preses die de partners in SoW plechtig de liefde verklaarde, maar er volhartelijk bijvoegde dat die keuze nimmer betekent dat de kerk kiest tegen delen van zichzelf. Nou dan!

Trekken de niet-meegaanders aan het langste eind? Op termijn, ja. Ze priemen de kerk irritant in haar geweten. Het goede werk zal na 12-12 worden gedaan. De anti-breukcommissie moet steken opzetten in de nog vrije onderhandelingsruimte. Kerkelijke regels bestaan uit breiwerk, naar gelang er behoefte aan mouwlengte is. Fusie én federatie komen voor de dag. Een kerk die zich opdeelt in SoW en legitiem aanvullend cluster, om samen onder de unieparaplu verder te gaan.

Twaalf december is voor mij de dag waarop ik 27 jaar geleden predikant in de Nederlandse Hervormde Kerk werd. Als het harmoniemodel het gaat winnen, kan ik die dag meevieren. We kiezen onder de gegeven omstandigheden het beste. Dat is mijn Hervormd Pleidooi.