De linkse president Nicolas Maduro heeft via een nieuw decreet het Strategisch Centrum voor Veiligheid en Bescherming van het Vaderland (Cesppa) opgericht.

De dienst moet de informatie halen bij veiligheids- en inlichtingendiensten. Die zijn verplicht alle informatie die het Cesppa vraagt, te overhandigen. Het Cesppa mag zelf beslissen welke informatie het openbaar maakt.

De baas van het Cesppa wordt generaal-majoor Gustavo Gonzalez Lopez, voormalig commandant van de Bolivariaanse Militie, destijds opgericht door Hugo Chavez om het leger bij te staan bij binnenlandse taken.

De oprichting van het Cesppa volgt op herhaalde klachten van de overheid over sabotage van het elektriciteitsnet en de economie. Op 30 september werden drie Amerikaanse diplomaten het land uitgezet vanwege hun vermeende rol daarin.

Het Cesppa is een echo van „de doctrine van nationale veiligheid die in de jaren zeventig en tachtig in de regio heerste”, zegt de Argentijnse politicoloog Andres Serbin. Hij verwijst vooral naar „het verzamelen van informatie over vermeende binnenlandse vijanden.”

Serbin noemt het „zeer zorgwekkend dat er op het Cesppa geen enkele vorm van controle is door burgers of burgerlijke instellingen, ook niet door het parlement, en dat zijn eerste directeur een militair is.”

De doctrine van nationale veiligheid wilde de veiligheid van de samenleving garanderen via de veiligheid van de staat, zegt Francisco Leal, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Colombiaanse Universiteit van de Andes. „Een van de belangrijkste vernieuwingen was dat daarvoor de militaire controle van de staat nodig was. Een andere innovatie was de vervanging van de buitenlandse vijand door een binnenlandse.”

Die doctrine maakte deel uit 
van de Amerikaanse strategie 
om na de Tweede Wereldoorlog het communisme te bestrijden, zegt historicus Edgar Velasquez van de universiteit van Cauca 
(Colombia). Via die strategie 
„consolideerde Washington zijn dominante positie in Latijns-Amerika, pakte het de Koude Oorlog aan, en stimuleerde het een rechts politiek denken in 
de landen van de regio.”

Door de democratiseringsgolf die in de tweede helft van de jaren tachtig begon, brokkelde de doctrine af. Maar bij de strijdkrachten in Latijns-Amerika hebben nooit grondige hervormingen plaatsgevonden. Het leger bleef zich, opnieuw onder invloed van Washington, met binnenlandse veiligheid bezighouden, maar nu tegen drugshandel en criminaliteit.

Rechtse militaire dictaturen in Latijns-Amerika schakelden in de jaren zeventig en tachtig politieke tegenstanders uit door hen als „binnenlandse vijanden” te bestempelen. In verscheidene landen werden daarbij tienduizenden mensen gefolterd en gedood.

Venezuela hield zich verre van die tendens. En sinds 1999 heeft het een regering die een „socialisme van de eenentwintigste eeuw” voorstaat, eerst met Chavez, nu met Maduro.

Verscheidene parlementsleden van de regeringspartij weigeren een reactie te geven. Ze wilden de inhoud van het decreet eerst „grondiger bestuderen.”

Volgens Rocio San Miguel, directeur van de organisatie Burgercontrole van de Veiligheid, Defensie en het Leger, wil het Cesppa verklikkers maken van burgers. „Iedereen is verplicht de informatie te geven die het Cesppa vraagt over bijna welke materie ook.”

De Alliantie voor de Vrijheid van Meningsuiting, die journalisten en mensenrechtenactivisten verenigt, eist „de onmiddellijke intrekking van het decreet” omdat het „tegen het grondwettelijke recht op informatie en het verbod op censuur in gaat.”